Historia Iagellonica

Karl Karlsson Gyllenhielm był nieslubnym synem Karola, księcia Sudermanii, który w roku 1607 został koronowany na króla Szwecji, a władał krajem jako Karol IX. Fakt pochodzenia z nieprawego łoża odcisnął sie głęboko na życiu Karla Karlssona. Jego matką była Karin Nilsdotter, córka pastora Nicolausa Andreae.[...] Zapiski dobrze obrazują dylemat, przed jakim stanął młody Karl w połowie lat dziewięćdziesiątych. Jego ojciec, ksiąze Karol Suermański, dązył do przejęcia władzy. Sposobność po temu uzyskał po koronacji swego bratanka Zygmunta w roku 1594. [...] Przez krótki czas w roku 1599 Gyllenhielm był admirałem szwedzkiej floty na Bałtyku. Do jego zadań nalezało patrolowanie morza i zwalczanie okretów Zygmunta III, a także zajmowanie statków lubeckich. Wziął też udział w kolejnej wyprawie księcia do Finlandii, tego samego 1599 roku, a potem w latach 1600-1601 walczył w Inflantach. Otrzymywał wówczas niełatwe zadania i wykonywał je, mimo, że nie był doświadczonym żołnierzem. Cieszył się dużym zaufaniem księcia. W jego przydziałach widać, że dodawano mu bardziej doświadczonych współdowódców. Stawał mężnie pod Karksi, Erlaa, Kokenhausen, Rygą. Potyczki i bitwy kończyły się zazwyczaj porazkami, choć Karl Karlsson wychodził z nich cało. Lecz szczęście opuściło go, kiedy wysłany do obrony Wolmaru, musiał skapitulować w grudniu 1601 roku i dostał się do polskiej niewoli u kanclerza Jana Zamoyskiego. Zdarzenia w Inflatach są dokładnie opisane w Zapiskach, przywoływanie ich w tym miejscu byłoby tylko powtarzeniem relacji. Historycy podnoszą wartość tego źródła właśnie z uwagi na opis wojny inflanckiej. ze Wstępu

Stawiony przed wraży sąd, podniose dumnie głowe i rzeknę: "jestem z tych, co idą po życie nowe. Stanisław Długosz, Przed sądem Niniejsza rzecz o Stanisławie Długoszu "Teterze" ukazuje się w roku, w ktorym minęło sto lat od zakończeina wojny polsko-bolszewickiej oraz również sto lat od uchwalenia konstytucji marcowej. Pierwsze z tych wydarzeń zamkneło trzyletni okres zmagań o wytyczenie granic nowo powstałego, po "wielkiej wojnie" z lat 1914-1918, polskiego państwa. Drugie stworzyło podwaliny prawne pod wewnętrzny rozwój tegóż państwa. To wszystko nie mogłoby się dokonać, gdyby nie tysiące młodych "straceńców" - takich jak Stanisław Długosz "Tetera"...

Celem pracy jest analiza współpracy amerykańskiej Misji Wojskowej w Moswkie z różnymi organami wojskowymi i resortowymi ZSRR w odniesieniu do wielowymiarowych (militarnych, polityczych, dyplomatycznych o gospodarczych) kwestii związanych z wojną przeciwko państwo Osi. Ponieważ Misja pełniła funkcje łącznika między amerykańskimi i radzieckimi władzami wojskowymi oraz funkcjonowała pod bezpośrednim kierownictwem ambasadora, działającogo w zgodzie z wytycznymi z Waszyngtonu jej aktywność doskonale obrazuje ówczesne trudne relacje USA-ZSRR.

Składamy do rąk Czytelników kolejny - dziewiąty już - tom w ramach serii poświęconej zagadnieniom związanym z historycznym rozwojem poszczególnych gałęzi prawa. Stanowi on owoc współpracy młodych historyków prawa związanych z Uniwersytetem Jagiellońskim z przedstawicielami innych ośrodków akademickich. Niniejsza publikacja, podobnie jak osiem poprzednich, które ukazały się na przestrzeni ostatniej dekady, przygotowana została staraniem studentów zrzeszonych w Kole Naukowym Historii Państwa i Prawa Towarzystwa Biblioteki Słuchaczów Prawa UJ oraz doktorantów katedr historycznoprawnych krakowskiej uczelni.Tematyka tomu ukazuje związki prawa z szeroko rozumianą problematyką kształcenia na wszystkich jego szczeblach, począwszy od edukacji podstawowej, a skończywszy na wyższej. Stąd też zawarte w nim teksty odnoszą się zarówno do kwestii dotyczących prawa oświatowego, jak i prawa szkolnictwa wyższego. Co szczególnie cenne w przypadku publikacji historycznoprawnych, to zawiera prace poświęcone nie tylko prawu minionych epok, ale również regulacjom obecnie obowiązującym. Możemy odnaleźć w nim artykuły prezentujące określone zagadnienia w konkretnym okresie historycznym, teksty koncentrujące się na współczesnych problemach oświaty i szkolnictwa wyższego oraz opracowania, których autorzy - ukazujące ewolucję omawianych przez siebie instytucji - łączą refleksję historyczną z formułowaniem postulatów de lege ferenda.

Władztwo Zygmunta III obejmowało od roku 1587 Polskę i Litwę, a od roku 1592 Szwecję i Finlandię. Król został wprawdzie pozbawiony szwedzkiej korony w roku 1599, podtrzymywał jednak roszczenia do dzedzicznego tronu do końca życia, do roku 1632,

Elity ruskie X-XIII wieku już od ponad dwóch stuleci budzą zainteresowanie historyków. W centrum uwagi badaczy dziejów tradycyjnie znajdują się Rurykowicze, którym poświęcono ogromną liczbę studiów, dotyczących rozmaitych aspektów ich działalności. Dynastia ta doczekała się także osobnych opracowań genealogicznych, wśród których w pierwszej kolejności nalżey wymienić znakomite studia Dariusza Dąbrowskiego. Zupełnie inaczej natomiast wygląda kwestia badań prozopograficznych, skupiających się na otoczeniu władców ruskich. Historycy tylko sporadycznie zajmowali się tą tematyką, co odzwierciedla niewielka liczba poświęconych jej opracowań naukowych.

Książka Średniowieczni Rzymianie i przyroda, choć proponuje nowe spojrzenia na dzieje świata bizantyńskiego, nie jest skierowana wyłącznie do bizantynologów. Pisałem ją z myślą o wszystkich badaczach zajmujących się przeszłością człowieka i przyrody.Biorąc za przedmiot Bizancjum, podejmuję się wprowadzenia do polskiego pisarstwa historycznego wizji przeszłości, która dotychczas była w nim słyszalna bardzo słabo — interdyscyplinarnej historii środowiskowej. Na przykładzie dziejów Cesarstwa Wschodniorzymskiego staram się pokazać, co może wynikać z połączenia z sobą kilku różnych podejść do badania związków człowieka z przyrodą w przeszłości. Z jednej strony, czerpię moją inspirację z europejskich i amerykańskich tradycji historiograficznych, które w ostatnim stuleciu podejmowały tematykę społeczno-przyrodniczą. Z drugiej strony, wychodzę poza pole badań historycznych, sięgając po podejścia teoretyczne i przede wszystkim dane źródłowe pochodzące z nauk przyrodniczych, takich jak geologia, paleoekologia czy paleoklimatologia. Ze względu na to zadaniem tej książki jest w równym stopniu krytyczne przedstawienie stojących u jej źródeł tradycji historiograficznych oraz metodologii poszczególnych nauk, na których się opiera, jak wprowadzenie nowych ustaleń do wiedzy o historii Cesarstwa Wschodniorzymskiego. Średniowieczni Rzymianie i przyroda jest zatem pracą z pogranicza historii i nauk przyrodniczych. Odzwierciedla to podział książki na dwie części: pierwsza jest autorskim wprowadzeniem do historii środowiskowej rozumianej jako interdyscyplinarny kierunek badań na styku historii i przyrodoznawstwa, drugą pokazuje, jak można zastosować to podejście do konkretnego przykładu, jakim są dzieje średniowiecznego Cesarstwa.(Ze „Wstępu”)

Książka przedstawia dzieje Dywizji Kozaków Sułtańskich - polskiej formacji wojskowej, utworzonej z inicjatywy stronnictwa Czartoryskich przez rząd Wielkiej Brytanii. Dywizja została sformowana na terytorium Turcji, w listpadzie 1855 roku. Nie wzięła jednak udziału w żadnej bitwie i 31 lipca 1856 roku została rozwiązana, a jej żołnierze ulegli rozproszeniu. Ich losy są przykładem bohaterskich i często tragicznych postaw polskiej emigracji walczącej bezskutecznie niepodległość Polski w XIX wieku.

Studia dedykowane Profesor Marii Dzielskiej. Książka zawiera kilkadziesiąt artykułów badaczy polskich i zagranicznych, dotyczących różnych problemów świata antycznego i bizantyńskiego.

Od kilkudziesięciu lat krakowska firma farmaceutyczna mieszcząca się przy ulicy Mogilskiej zajmuje ważne miejsce na mapie lokalnego rynku pracy, jak i polskiego przemysłu farmaceutycznego. Firma została założona w 1930 roku jako filia prężnie działającego szwajcarskiego przed-siębiorstwa „Dr. A. Wander, A.G. Bern”. Do wybuchu II wojny światowej znana była jako producent odżywek wytwarzanych na bazie ekstraktu słodowego, suplementów, a także artykułów pomocniczych stosowanych w różnego rodzaju przemysłach. W latach wojny fabryka została przejęta przez władze okupacyjne i wpisana do rejestru firm III Rzeszy. Po wojnie firmę znacjonalizowano i prze-kształcono w przedsiębiorstwo państwowe pod nazwą Krakowskie Zakłady Farmaceutyczne „Polfa”,zgrupowane w Zjednoczeniu Przemysłu Farmaceutycznego „Polfa”. W ciągu kilkunastu lat krakowska „Polfa” stała się jednym z wiodących w kraju producentów i eksporterów leków oraz liderów w uruchamianiu produkcji nowych, oryginalnych farmaceutyków. Dynamiczny rozwój firmy przypadł głównie na lata 1971–1975, kiedy wprowadzono na rynek szereg nowych leków, w tym powstałych na bazie własnych opracowań, nawiązano szeroką współpracę międzynarodową, umożliwiającą m.in. rozwijanie opłacalnego finansowo eksportu, a także odnotowano wzrost podstawowych wskaźników ekonomicznych, głównie w zakresie wielkości produkcji i sprzedaży. Po kryzysie finansowym, organizacyjnym i produkcyjnym związanym z transformacją gospodarczą oraz zalewem polskiego rynku przez leki importowane, w 1997 roku w drodze prywatyzacji firma została wykupiona przez chorwackie konsorcjum „Pliva”. Konsorcjum przejął następnie amerykański koncern „Barr Pharmaceuticals”, wykupiony z kolei przez jedną z największych firm farmaceutycznych na świecie – „Tevę”.

Niniejsza monografia podejmuje próbę rekonstrukcji obrazu państwa bułgarskiego w twórczo?ci czołowych bułgarskich twórców satyrycznych przełomu XIX oraz XX wieku: Aleko Konstantinowa, Stojana Michajłowskiego, Georgiego Kirkowa oraz grupy karykaturzystów związanych z czasopismem Byłgaran. Przy wykorzystaniu kategorii nowego historyzmu oraz postkolonializmu zostały przedstawione obrazy najważniejszych obszarów funkcjonowania państwa: główne ośrodki władzy (monarcha, premier oraz rząd, parlament), wybory, partie polityczne, armia, policja, prasa oraz polityka zagraniczna. Analiza wyobrażenia realiów polityczno-społecznych poodrodzeniowej Bułgarii zawartego w bułgarskich tekstach satyrycznych pozwala rozszerzyć wiedzę historyczną na temat stosunku inteligencji bułgarskiej do najważniejszych instytucji państwowych, kluczowych dla tych czasów zjawisk oraz wydarzeń, a także głównych problemów, z jakimi mierzył się ten młody kraj bałkański. Porównanie tych ujęć satyrycznych z perspektywą historiograficzną rodzi także szereg pytań badawczych dotyczących relacji między wyobrażeniem a rzeczywistością, czynników determinujących kształtowanie się wizji rzeczywisto?ci polityczno-społecznej, cech specyficznych bułgarskiej i bałkańskiej satyry tego okresu, roli literatury pięknej w kształtowaniu wyobrażeń przeszło?ci, wykorzystania tego typu tekstów jako źródeł w warsztacie historyka, kultury politycznej na Bałkanach przełomu stuleci czy wpływu dzieł sztuki na utrwalanie stereotypów.

Monografia stanowi znaczące dzieło naukowe doświadczonego badacza, od wielu lat zajmującego się problematyką przemysłu tytoniowego w Polsce w dwudziestym wieku, Autora dwóch książek i wielu artykułów poświęconych tej tematyce. Recenzowana rozprawa ma charakter oryginalny i stanowi znaczny wkład w badania nad procesami przemian gospodarczych Polski po drugiej wojnie światowej. Dostarcza wielu interesujących i nieznanych w polskiej historiografii gospodarczej informacji ?źródłowych dotyczących uprawy tytoniu i przemysłu tytoniowego. Jest to książka adresowana przede wszystkim do specjalistów z obszaru nauk społecznych, w szczególno?ci historyków gospodarczych i ekonomistów (...?). Należy podkreślić, że Autor bardzo swobodnie porusza się w analizowanej materii badawczej. Warto tu również zauważyć, że praca wykracza poza problematykę ściśle związaną z produkcją tytoniu i podejmuje różne zagadnienia dotyczące funkcjonowania przedsiębiorstwa przemysłowego w PRL-u. Autor jest doskonale zorientowany w aktualnym stanie badań i nowych podejściach badawczych do tej problematyki (?). Autor wykorzystał obszerną literaturę naukową dotyczącą podjętej problematyki badawczej, a przede wszystkim bazował na znaczącym zasobie materiałów źródłowych zgromadzonych w archiwach w Krakowie, Warszawie, Kielcach i Radomiu. Rezultatem przeprowadzonych kwerend archiwalnych i bibliotecznych jest wprowadzenie do obiegu naukowego wielu ?źródeł nieznanych lub mało znanych (?...). Reasumując, wyrażam opinię, że rozprawa Pana dr. Andrzeja Synowca jest dziełem wartościowym, będącym owocem dużej wiedzy historycznej Autora oraz Jego żmudnej wieloletniej pracy badawczej. Z recenzji dr hab. Krzysztofa Brońskiego prof. Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie

Hodowla zwierząt w Galicji w dobie autonomii Informator statystyczny do dziejów społeczno-gospodarczych Galicji

Dedykowana profesorowi Julianowi Dybcowi księga zawierająca kilkadziesiąt artykułów dotyczących przede wszystkim różnych problemów ziem polskich w XIX-XX wieku oraz II Rzeczypospolitej (kultura, gospodarka, problemuy polityczne, narodowościowe), aczkolwiek w tomie pomieszczone zostały takze teksty dotyczace dziejów Uniwersytetu Krakowskiego w średniowieczu, spraw polskich w XVII wieku oraz problemów Europy środkowo-wschodniej w XX wieku.

Slaktarebenck, czyli Krwawe jatki księcia Karola Sudermańskiego

Cmentarz katolicki w Jafie jest miejscem ważnym dla polskiej pamięci. Pochowano na nim ponad 240 Polaków. Spoczywają tu uchodźcy wojenni i dawni więźniowie sowieckich łagrów. Żołnierze armii gen. Władysława Andersa i polscy mieszkańcy Izraela. Duchowni i Sprawiedliwi wśród Narodów Świata. Osobną działkę zajmuje kwatera wojenna, odnowiona w 2007 r. Chociaż cmentarz ma charakter wielonarodowościowy, to najwięcej jest na nim grobów polskich i arabskich.

Niniejsza antologia powstała z mojej własnej inicjatywy. Nie była przedmiotem projektu badawczego, a ukazuje się jedynie dzięki pomocy finansowej Dyrekcji Instytutu Historii Uniwersytetu Jagiellońskiego. Ze zrozumiałych względów ma więc ograniczone rozmiary i nie zawiera wszystkich wierszy, do których udało mi się dotrzeć. Zamieściłem w niej 67 utworów, a 16 kolejnych krótko omówiłem a aneksie na końcu pracy. Wszystkie powstały współcześnie z wydarzeniami, do których się odnoszą, są bezpośrednio związane z bezkrólewiem i wojną o tron polski po śmierci Augusta II i mają charakter perswazyjno-propagandowy. Ze Wstępu.

Pierwszy tom zawierający przekład zachowanych ksiąg (V-X) dzieła Marka Terencjusza Warrona De Lingua Latina.

[….] Jak widzimy: w specyficznych realiach epoki zaborów utworzona na Uniwersytecie Jagiellońskim – w ramach koncesji autonomicznych, jakie otrzymała Galicja w latach sześćdziesiątych XIX w. – katedrę historii polskiej traktowano nie tylko jako placówkę naukowo-dydaktyczną, ale także jako niezwykle ważny instrument kształtowania narodowej świadomości Polaków, a tym samym – przyszłych losów narodu. Bardzo dobitnie wyraził to Stanisław Tarnowski – słynny profesor historii literatury polskiej na Uniwersytecie Jagiellońskim – w mowie „przy złożeniu do grobu zwłok Józefa Szujskiego” nazywając powierzoną jego zmarłemu przyjacielowi katedrę historii polskiej (potem tę katedrę zaczęto określać mianem „katedry Szujskiego”) – „najszlachetniejszą ze wszystkich i najważniejszą”, ponieważ właśnie ona „przyszłych obywateli uczy znać siebie samych i wiedzieć, czym są, a czym byc powinni”. […] Książka, którą oddajemy do rąk Czytelników, ukazuje się jako trzeci tom serii wydawniczej „Odniesienia, interpretacje, pamięć”. I jest ona hołdem wdzięczności, który swym Poprzednikom i – w mniejszym lub większym stopniu – duchowym Mistrzom składają obecni wykładowcy historii polskiej na Uniwersytecie Jagiellońskim.

Mieszkańcy Jędrzejowa Anno Domini 1886 należeli do ludzi młodych. Na ogólną liczbę 4506 osób na stałe zamieszkujących miasto dzieci i młodzież w wieku do 19 lat stanowiły 43,41% Odsetek dwudziestolatków wynosił natomiast 18,89% a trzydziestolatków – 13,67%. Blisko 40% ogółu mieszkańców to ludność napływowa. Najwięcej przybyszów pochodziło z najbliższych okolic, tj. z powiatu jędrzejowskiego oraz guberni kieleckiej. Wśród osiedleńców najwięcej było katolików (66,16%) i wyznawców judaizmu (32,50%). Ci pierwsi wywodzili się głównie z sąsiadujących z Jędrzejowem gmin Raków i Prząsław, drudzy natomiast z najbliżej położonych osad i miast, takich jak Chęciny, Wodzisław i Sobków.

Oddajemy do rąk Czytelników tom złożony z jedenastu różnych studiów na temat doświadczenia jenieckiego. Tytułowa kategoria wymaga jednak kilku porządkujących wyjaśnień. Zwłaszcza że zebrane tu teksty obejmują swoim zasięgiem bez mała 1700 lat: od późnego antyku po połowę XX wieku, gdy rzeczywistość wojenna – a tym samym i los pojmanych żołnierzy – zmieniała się pod wieloma względami.

Opracowanie autorstwa dr Joanny Zagórskiej-Telegi stanowi niezwykle rzetelne, wieloaspektowe studium obrzędowości pogrzebowej społeczności kultury przeworskiej osiadłych w dorzeczu Liswarty w młodszym i późnym okresie rzymskim oraz we wczesnej fazie okresy wędrówek ludów. W kompleksowej analizie uwzględnione zostały zróżnicowane kategorii źródeł archeologicznych i przyrodniczych, a w niektórych wypadkach odwołano się także do wzmianek zawartych w antycznych źródłach pisanych. Autorka nakreśliła spójny obraz przemian rytuałów funeralnych wspomianych społeczności i zaproponowała nową, przekonująca interpretację funkcji niektórych obiektów sepulkralnych, określanych jako obiekty rowkowe typu żabienieckiego, obiekty warstwowe czy warstwy ciałopalenia. Ustalenia te mają niewątpliwie znaczenie ponadregionalne. Praca ta rzuca nowe światło na wiele zagadnień, co pozwala mieć nadzieje, że zainspiruje ona innych badaczy do podjęcia dalszych studiów nad obrzędowością pogrzebowa kultury przeworskiej. Z recenzji wydawniczej dr hab. Judyty Rodzińskiej-Nowak, prof. UJ

This publication, which is now being bestowed on its readers, opens a new publishing series - Paphos Agora Project. Its purpose is to publish research results of the Jagiellonian University project and cooperating institutions in the Agora and, more broadly, in the anicent city of Nea Paphos, the UNESCO World Heritage List site. The first volume presents the first research results from the years 2011-2015. Further volumes are planned in the coming years. It is hoped that this new series will help to increase knowledge of Paphos, solve many research problems, pose new research questions and increase interest in conducting more comprehensive research on Hellenistic and Roman Paphos and Cyprus in general.

Książka otwiera serię monografii poświęconych dziejom zaścianków szlacheckich w Galicji. W sumie w zaborze austriackim znajdowało się kilkaset dużych zaścianków, porównywalnych do tych, jakie występowały na Mazowszu. W każdej z tych miejscowości na początku XIX sulecia mieszkało po kilkuset, a czasami ponad tysiąc szlachciców. W większości wypadków mieszkańcy zaścianka wywodzili się z jednego rodu, używali tego samego nazwiska, odróżniając się jedynie przydomkami - w Bilinie Wielkiej byli to Bilińscy herbu Sas. Źródłem ich utrzymania byłas uprawa ziemi, którą posiadali na własność lub dzierżawili od dziedzica (szlachta czynszowa). Choć położeniem materialnym w praktyce nie odróżniali się od chłopów, mentalnie w dalszym ciągu czuli się reprezentantami uprzywilejowanego stanu slacheckiego.