Duchliński Piotr

Przekazujemy w ręce Czytelników monografię zbiorową dedykowaną Panu Profesorowi Adamowi Jonkiszowi z okazji siedemdziesiątej rocznicy Jego urodzin. Publikacja została podzielona na dwie części. Pierwsza z nich, o charakterze biograficznym, zawiera zwięzły życiorys Profesora Jonkisza, syntetyczną charakterystykę jego działalności naukowej oraz poglądów filozoficznych, jak również wywiad przeprowadzony z Jubilatem przez pracowników Instytutu Filozofii Uniwersytetu Ignatianum w Krakowie – dra hab. Piotra Duchlińskiego, prof. UIK i dra Jacka Poznańskiego SJ oraz współpracującą z Instytutem dr Jolantę Koszteyn. Część tę wieńczy zestawienie publikacji Jubilata. Z tych opracowań wyłania się bogaty obraz życia i dokonań Pana Profesora. Można prześledzić kolejne okresy życia Jubilata, jego związki z różnymi środowiskami naukowymi i rozwój kariery naukowej – najpierw jako studenta KUL, a następnie nauczyciela i mistrza pracującego w wielu ośrodkach akademickich Górnego Śląska, Śląska Cieszyńskiego oraz Małopolski. Druga część publikacji zawiera 18 artykułów (zamieszczonych w alfabetycznej kolejności) dedykowanych Panu Profesorowi przez jego przyjaciół oraz dawnych i obecnych współpracowników. Większość tekstów nawiązuje do osiągnięć naukowych Jubilata i problematyki podejmowanej w jego pracach, a niektóre (nieliczne) dotyczą zagadnień, które wprawdzie nie były bezpośrednim przedmiotem badań Profesora, ale znajdują się w sferze jego zainteresowań. Z Wprowadzenia do książki

Książka Etyka a problem podmiotu poświęcona jest bardzo ważnemu i aktualnemu zagadnieniu, jakim jest sposób rozumienia podmiotu. Autorzy wychodzą ze słusznego założenia, że problem ten ma kluczowe znaczenie dla etyki – swoiste „rozchwianie” współczesnej kultury, którego przejawem jest utrata (a na pewno znaczące osłabienie) zdolności do uzgadniania stanowisk w istotnych kwestiach poprzez dyskurs filozoficzny albo publiczny, powodowane jest w dużym stopniu kłopotami związanymi ze swoistym rozmyciem się koncepcji podmiotu. Książka jest w mojej ocenie bardzo interesującą monografią. Porusza istotny i dynamiczny problem relacji pomiędzy etyką a sposobem rozumienia podmiotu, który jest centralnym przedmiotem sporu we współczesnej filozofii i kulturze. Choć sami autorzy preferują koncepcję mocnego podmiotu, to starają się przy tym w sposób rzeczowy i bezstronny odnieść do odmiennych stanowisk. Dzięki temu czytelnik ma okazję zapoznać się z dorobkiem kilku interesujących współczesnych myślicieli, którzy nie są bardzo szeroko znani polskiemu odbiorcy. To stanowi dużą dodatkową wartość publikacji. Prof. dr hab. Aleksander Bobko Wartością książki jest niewątpliwie samo podjęcie zagadnienia relacji podmiotu i etyki oraz ukazanie jego współczesnych przekształceń. […] Autorzy zmierzają do zrozumienia procesów przemian współczesnej kultury w kontekście podmiotu, ale dają też wyraz swemu przekonaniu o kryzysie kultury i jego oddziaływaniu również na zagadnienia etyki. Oczywiście każda koncepcja etyczna zakłada jakąś wizję podmiotowości. Przeprowadzone badania starały się wykazać, że właściwe rozumienie podmiotu ma ważne znaczenie dla etyki. W perspektywie moralnej szczególnie istotnym zagadnieniem jest interesujące ujęcie relacji zachodzącej między podmiotem, sprawczością, sumieniem, wolnością, prawem naturalnym, cnotami, powinnością, odpowiedzialnością, normatywnością. Książka może liczyć na szerokie grono odbiorców: od studentów filozofii, po literaturoznawców i osoby głębiej zainteresowane współczesnymi problemami kultury. Wśród czytelników znajdą się z pewnością zarówno specjaliści tematyki, jak i osoby rozpoczynające dopiero przygodę z etyką i filozofią. Ci, którzy sięgną po recenzowaną tu pozycję, odniosą z niej niewątpliwe korzyści, gdyż praca ta nie tylko zaznajamia z meandrami współczesnej filozofii, ale nadto czyni to zrozumiale i przekonująco szkicuje ważne, dyskutowane i sporne kwestie w tym obszarze. Prof. dr hab. Marek Szulakiewicz

Autorzy opracowania zwracają uwagę na wielką różnorodność współczesnych form uprawiania etyki chrześcijańskiej. Monografia zawiera m.in. analizę relacji istniejącej między obrazem świata i przedzałożeniami etyki chrześcijańskiej oraz podejmuje problem uzasadnienia godności człowieka w świecie postmetafizycznym. Interesujące są także rozważania o powinności człowieka, której nie da się ustalić w sposób teoretyczny, ponieważ jest ona swego rodzaju idiomem postępowania. W niektórych przypadkach właściwe odczytanie kodu powinności może stać się źródłem czynów ponadobowiązkowych, chwalebnych, a nawet heroicznych, dzięki którym świat podąża w stronę dobra. Dr hab. Anny Drabarek, prof. APS Czytelnik znajdzie w monografii wiele cennych treści dotyczących wpływu naturalistycznego obrazu świata i człowieka na etykę wyrastającą z inspiracji chrześcijańskich. Autorzy opracowania przekonują, że różne modele etyki chrześcijańskiej są możliwe także dzisiaj, gdy mamy do czynienia z odrzuceniem klasycznej wizji rzeczywistości. Chrześcijańskie rozumienie moralności nie stanowi jakiegoś monolitu czy zamkniętego systemu. Wiele różnych koncepcji etycznych, wyrastających z chrześcijańskiej wizji świata i człowieka, podejmuje dialog z myślą współczesną. Etyka inspirowana myślą chrześcijańską stanowi także dzisiaj bardzo potrzebną i atrakcyjną formę oceny moralnej czynów ludzkich. Dr hab. Piotra Mazura, prof. Ignatianum

Obszerna praca Piotra Duchlińskiego poświęcona jest jednemu z klasycznych i podstawowych problemów filozoficznych, jakim jest doświadczenie świata realnego. Omawiając to zagadnienie, Autor postawił sobie za cel, po pierwsze, prezentację różnych, często opozycyjnych stanowisk, po drugie, próbę wypracowania własnego rozwiązania, uwzględniającego najważniejsze osiągnięcia już istniejących teorii. Chcąc ukazać wielość sposobów rozumienia doświadczenia realności, P. Duchliński odwołuje się m.in. do takich tradycji filozoficznych, jak tomizm egzystencjalny, fenomenologia (zarówno klasyczna, jak i najnowsza), a także analitycznie i naturalistycznie zorientowana filozofia umysłu. Z recenzji dra hab. Damiana Leszczyńskiego, prof. Uwr Książka jest bardzo obszernym studium problemu wielości filozoficznych ujęć ludzkiego doświadczenia istnienia realnego świata. Największą zaletą monografii jest klarowność wypowiedzi i przejrzystość kompozycyjna. Praca składa się z dwóch wyraźnie wyodrębnionych części – sprawozdawczej i koncepcyjnej. W części pierwszej autor referuje bądź streszcza wybrane współczesne koncepcje filozoficzne, związane z kwestią doświadczania istnienia świata realnego. Druga część zawiera względnie samodzielną próbę krytycznego przedyskutowania szeregu kwestii spornych, jakie rodzą się w wyniku konfrontacji poszczególnych stanowisk przedstawionych w części pierwszej, a równocześnie z kolejnych rozdziałów wyłania się stopniowo zarys własnej, integralnej koncepcji, mówiącej, czym – zdaniem autora – jest doświadczenie odsłaniające podmiotowi fakt istnienia realnego świata. Z recenzji prof. dra hab. Krzysztofa Wieczorka

Każdy z czterech zaprezentowanych rozdziałów jest napisany kompetentnie, zarówno od strony merytorycznej, jak i formalnej, czego dowodzi wysoki poziom spójnego i logicznego przedstawiania prezentowanych tez. Konstrukcja pracy, a także niezwykle trafne ujęcie bardzo rozległego materiału sprawiają, że praca odznacza się szczególnymi walorami poznawczymi, zasługuje na publikację i niewątpliwie przyczyni się do lepszego rozumienia fenomenu życia oraz debaty nad podstawami etyki, szczególnie etyki chrześcijańskiej. Warto również zaznaczyć, że książka jest owocem wieloletniej współpracy naukowej Wydziału Filozoficznego Akademii Ignatianum w Krakowie i Sekcji Etyki w Instytucie Filozofii Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie. Dr hab. Marek Urban CSsR

Nihilizm jako swoista szansa dla etyki klasycznej ta cenna perspektywa zdaje się przyświecać Autorom recenzowanej monografii. Przedstawiona do oceny książka jest interesującym i bardzo potrzebnym studium problemu nihilizmu i etyki w jego kontekście. To dobrze, że budzi dyskusję, momentami sprzeciw wobec pewnych tez. Końcowe partie książki, odwołujące się do intuicji Guardiniego o prymacie Logosu nad etosem, to fundamentalna kwestia, nieco chyba zapominana w duszpasterstwie kościelnym. Przynajmniej w Polsce. To dobry punkt wyjścia do dyskusji nad kwestią najbardziej tu fundamentalną czy żyjąc w epoce postprawdy, odrzucania Logosu, jesteśmy w stanie wypracować jakiekolwiek rzetelne formy myślenia etycznego. Po dokładnej lekturze monografii z pełnym przekonaniem polecam ją do druku, zapewniając, że przyczyni się ona do wzbogacenia naszego rodzimego piśmiennictwa filozoficznego poświęconego zagadnieniu nihilizmu i jego wpływowi na myślenie o kwestiach moralności i etyki. Prof. dr hab. Krzysztof Stachewicz

Seria wydawnicza „Polska filozofia chrześcijańska w XX wieku” obejmuje monograficzne opracowanie myśli 13 wybitnych przedstawicieli tego nurtu filozofii, działających zwłaszcza w XX wieku i na początku wieku XXI (Mieczysław Gogacz, Piotr Lenartowicz, Stanisław Kamiński, Kazimierz Kloskowski, Kazimierz Kłósak, Feliks Koneczny, Mieczysław Albert Krąpiec, Tadeusz Styczeń, Tadeusz Ślipko, Józef Tischner, Karol Wojtyła, Jacek Woroniecki, Zofia J. Zdybicka). Każdemu z filozofów poświęcony został odrębny tom, według następującego układu: biografia i bibliografia danego autora, źródła inspiracji filozoficznej (wpływ własnej szkoły filozoficznej, zapożyczenia od innych systemów), preferowana koncepcja filozofii, podejmowane problemy i propozycje ich rozwiązań, słownik podstawowych pojęć, polemiki i dyskusje, jakie dany autor prowadził w środowisku krajowym i zagranicznym. Dodatkowo każdy tom został wzbogacony antologią reprezentatywnych dla danego autora tekstów filozoficznych. Niniejszy tom jest poświęcony Tadeuszowi Ślipce (1918–2015) – jezuicie, filozofowi i etykowi.

The publication series “Polish Christian Philosophy in the 20th Century” includes monographic studies of the thought of 13 outstanding representatives of Polish Christian philosophy mainly active during the 20th century and also at the beginning of the 21st (Mieczysław Gogacz, Piotr Lenartowicz, Stanisław Kamiński, Kazimierz Kloskowski, Kazimierz Kłósak, Feliks Koneczny, Mieczysław Albert Krąpiec, Tadeusz Styczeń, Tadeusz Ślipko, Józef Tischner, Karol Wojtyła, Jacek Woroniecki, Zofia J. Zdybicka). A separate volume is dedicated to each of these philosophers, with all of them organized as follows: a biography and bibliography of the thinker in question, sources of philosophical inspiration (the influence of their own philosophical school, and borrowings from other systems), their preferred conception of philosophy, problems, and proposed solutions, a dictionary of basic terms, and polemics and discussions that the author initiated both at home and abroad. In addition, each volume is enriched by an anthology of philosophical texts representative of the individual in question. This volume is dedicated to Tadeusz Ślipko (1918–2015) – jesuit, philosopher and ethician.

W gorączce współczesnych debat i dyskusji coraz więcej osób stawia sobie pytanie: czy transhumanizm jest tylko chwilową, ale opłacalną, naukową modą, czy też istotnym nurtem medyczno-filozoficznym głoszącym odważną tezę – ewolucja biologiczna wygenerowała niedoskonałą formę homo sapiens, którą teraz możemy poprawić. Dzisiejsza biotechnologia stwarza już szansę ulepszenia biologiczno-umysłowej kondycji człowieka, bo medycyna i genetyka pozwalają na coraz poważniejsze ingerencje w ludzki organizm. Jest w tym pragnieniu ufność na otwarcie drogi do powstania nowej populacji – ludzi ulepszonych, bo wyzwolonych z biologicznych, genetycznych i psychicznych niedoskonałości. Czy jednak jest to nowa nadzieja ludzkości, czy też początek przerażającej ideologii proklamującej pojawienie się postczłowieka? Takich pytań nie można bagatelizować. Cieszy więc, że z inicjatywy Piotra Duchlińskiego i ks. Grzegorza Hołuba powstała książka Ulepszanie moralne człowieka. Perspektywa filozoficzna, w której podjęto jeden z ważnych obecnie problemów etycznych – możliwości ulepszenia człowieka na poziomie moralnym. Autorzy zebranych w książce tekstów starają się ocenić transhumanistyczne idee przede wszystkim z punktu widzenia filozoficznego, odważnie szukając odpowiedzi na trudne pytanie: czy transhumanizm – popularny dziś, zarówno w naukach empirycznych, jak i humanistycznych, nurt refleksji nad przyszłością ludzkiej populacji – jest godziwą i słuszną próbą wypracowania nowych form biologicznej i świadomościowej kondycji człowieka? Ludzie nauki, a szczególnie filozofowie, nie mogą przejść obojętnie zarówno wobec mocnych tez transhumanizmu, jak i biomedycznych eksperymentów podejmowanych obecnie w wielu laboratoriach na całym świecie. Idea „człowieka ulepszonego” domaga się poważnej debaty nad zasadnością i etyczną godziwością możliwych, ale jednocześnie kontrowersyjnych skutków prac technologicznych. ks. dr hab. Jacek Grzybowski, prof. UKSW Zasadnicze pytanie, jakie stawiają sobie autorzy książki, brzmi następująco: czy możliwe jest ulepszenie moralne człowieka oraz czy proponowane działania są słuszne, czy może powodują one dokładnie odwrotne efekty? Drugim, może mniej wyraźnie sformułowanym, jest pytanie: na ile mogą być przydatne/szkodliwe rozważania i propozycje tak zwanego posthumanizmu. Rekomenduję wydanie książki, bo jej autorzy podają wiele cennych informacji i sposobów argumentowania, a tematyka w niej poruszona będzie z pewnością często podejmowana w bliższej i dalszej przyszłości. Materiał zgromadzony w książce może się okazać rodzajem wprowadzenia w zagadnienia, które dla wielu są zupełnie nieznane. ks. prof. dr hab. Ryszard Moń

Autorzy monografii stawiają sobie za cel możliwie wszechstronne ujęcie fenomenu, jakim niewątpliwie jest transhumanizm. Moim zdaniem monografia dobrze wywiązuje się z tak postawionego zadania. Ujmuje omawiane zjawisko w sposób bez wątpienia interdyscyplinarny, próbując ukazać je z różnych perspektyw, w ujęciu zarówno diachronicznym, jak i synchronicznym oraz, co ważne, w większości przypadków bez wyraźnych uprzedzeń natury światopoglądowej, religijnej itp. W publikacji pojawiają się zatem różne próby ujęcia i przybliżenia czytelnikowi transhumanizmu, między innymi jako epistemicznego układu odniesienia, ideologii, światopoglądu, quasi-religii, filozofii, utopii. Autorzy tekstów zasadnie dowodzą, że wszystkie te określenia ujmują pewne aspekty wzmiankowanego fenomenu jako swego rodzaju prognozę tego, co może, ale niekoniecznie musi zaistnieć w przyszłości, przynajmniej nie w takiej postaci, jaką wyobrażają sobie najbardziej reprezentatywni przedstawiciele transhumanistycznej wizji człowieka i społeczeństwa, np. Max More, Nick Bostrom, Ray Kurzweil czy John Harris. Transhumanizm otwiera nowe obszary badawcze dla naukowców z bardzo różnych dyscyplin, o czym zaświadcza recenzowana publikacja. Jestem przekonany, że jej ukazanie się na polskim rynku wydawniczym jest jak najbardziej pożądane. Dr hab. Leszek Pyra, prof. UP Publikacja recenzowanej książki będzie wartościowym wkładem do dyskusji nad współczesnymi problemami kultury, filozofii i transhumanizmu. Ważne jest również to, że stanowi ona propozycję spojrzenia na analizowane kwestie z różnych perspektyw. Jest swoistym interdyscyplinarnym namysłem nad transhumanizmem. Oczywiście nie jest ona wyczerpującym studium na ten temat. Takiego studium obecnie nie można stworzyć. Niemniej materiały w niej zawarte przyczynią się do lepszego zrozumienia tych zjawisk we współczesnej kulturze. Pochwalić należy Redaktorów za odwagę podjęcia tego ważnego i interesującego problemu. Publikacja należy do zbioru nielicznych prac na ten temat, w których autorzy poddają analizie idee transhumanizmu w optyce krytycznej refleksji filozoficznej. Z pewnością zostanie ona dobrze przyjęta przez środowisko filozoficzne, ale też będzie cenną pomocą dla studentów, dając kompetentne, pluralistyczne i oryginalne spojrzenie na sytuację współczesnej kultury i antropologii uwarunkowanej technologicznie. Książka ma również nieocenione walory dydaktyczne, może być wykorzystana jako podstawa do ćwiczeń i seminariów w zakresie kulturoznawstwa, filozofii humanistyki i samej filozofii. Prof. dr hab. Marek Szulakiewicz