Menu

Gawkowski Robert

Albumowa publikacja stanowi rodzaj hołdu dla żołnierzy ze Zgrupowania "Krybar", którzy w czasie powstania warszawskiego brali udział w walkach na Powiślu, między innymi walczyli o Uniwersytet Warszawski. Opanowanie terenu UW było ważnym celem dla powstańczych oddziałów, ponieważ stacjonujący tam Niemcy uczynili z otoczonego zasiekami kampusu uczelni rodzaj twierdzy trzymającej w szachu położoną niżej dzielnicę. Jednak mimo podejmowanych wysiłków powstańcom ostatecznie nie udało się wyprzeć Niemców z UW. O życiu na powstańczym Powiślu "w cieniu uniwersyteckiej twierdzy", jak również o swoich wojennych losach opowiadają w dużej mierze sami żołnierze "Krybara" – książka zawiera blisko sto obszernych cytatów z ich wspomnień. Wśród unikatowych fotografii ilustrujących publikację zwracają uwagę zdjęcia lotnicze Warszawy wykonane przez Luftwaffe w 1944 roku, ukazujące kolejne etapy zniszczenia miasta.
Publikacja wypełnia istotną lukę w naszej wiedzy o najważniejszych postaciach Uniwersytetu Warszawskiego. Brak było do tej pory pełnego opracowania wszystkich rektorskich biografii. W zestawieniach rektorów pomijano np. okres Cesarskiego Uniwersytetu Warszawskiego. Autor wykonał ogromną pracę archiwalną, czerpiąc informacje m.in. z teczek personalnych przechowywanych w Archiwum Akt Nowych, Archiwum PAN, Archiwum Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego i Archiwum UW. Teksty koncentrują się na okresie, w którym ich bohaterowie piastowali stanowisko rektora lub pracowali na UW. Autor przede wszystkim starał się, by charakter człowieka nie zgubił się w gąszczu jego dokonań. Unikał zatem wyliczania wszystkich godności, medali, zaszczytów i funkcji, kreśląc w zamian żywe portrety interesujących osobowości warszawskiego środowiska naukowego. Początkowo "Poczet" miał się zakończyć na 1989 r., ze względu na trudność formułowania ocen i podsumowań wobec ludzi wciąż żyjących i działających. Pisanie takich biografii pozbawione jest bowiem niezbędnego dla historyka dystansu. Ostatecznie jednak – aby zadośćuczynić postulatowi kompletności – postanowiono zamieścić biogramy wszystkich rektorów. Tylko obecnemu rektorowi, prof. Marcinowi Pałysowi, poświęcono zaledwie kilkanaście zdań – kiedy praca nad tekstem została zakończona, dopiero zbliżał się on do końca swojej kadencji, za wcześnie było zatem na jakiekolwiek podsumowanie.
Prezentowana książka składa się z dwóch części. Pierwsza z nich to encyklopedyczny opis blisko dwustu klubów warszawskich i podwarszawskich, działających w Warszawie i jej najbliższych okolicach w okresie międzywojennym, druga - to opis dziejów kultury fizycznej Warszawy i okolic, pokazujący m.in. polityczne i społeczne uwarunkowania rozwoju sportu stołecznego, udział sportowców warszawskich w Igrzyskach Olimpijskich, osiągnięcia warszawskich klubów sportowych, przedstawiający infrastrukturę sportową (stadiony, przystanie, sale gimnastyczne, lodowiska) i pozasportową rolę kultury fizycznej w życiu warszawiaków. Praca jest bardzo bogato ilustrowana zdjęciami, pochodzącymi - przede wszystkim - z prasy międzywojennej oraz z zasobów Archiwum Dokumentacji Mechanicznej, oraz klubowymi herbami.
Książka jest popularnonaukowym zarysem dziejów piłki nożnej w Warszawie w okresie od początku XX wieku do roku 1950. Autor omawia m.in. takie zagadnienia, jak: futbol w czasie I wojny światowej, rozgrywki ligowe w Warszawie, polityczne i narodowościowe zróżnicowanie klubów w okresie II Rzeczypospolitej, infrastruktura sportowa, kibice, futbol podziemny w czasie II wojny światowej. Praca jest bardzo bogato ilustrowana. Zamieszczono w niej m.in. kolorowe godła i stroje piłkarzy poszczególnych drużyn, które zostały zrekonstruowane na podstawie zapisów statutowych, klubowych druków, pieczątek, plakatów, pamiątkowych znaczków i historycznych zdjęć.