Łukasz Bajda

Niniejszy tom zawiera dwadzieścia trzy opowieści o postaciach związanych z dworami i pałacami dzisiejszego województwa podkarpackiego, m.in. w: Babicy, Bachórcu, Bratkówce, Cisnej, Dwerniku, Korczynie, Lesku, Nozdrzcu, Mikulicach, Myczkowie, Strzegocicach, Zarzeczu i Żubraczem. W sposób przekrojowy ukazuje niezwykłe zróżnicowanie warstwy ziemiańskiej. Jej przedstawicieli, wśród których znajdziemy pisarzy, malarzy, naukowców, polityków, powstańców i żołnierzy, dzieliły poglądy i kondycja finansowa. Jedni byli majętni, jak należący do galicyjskiej elity Włodzimierz Dzieduszycki, inni, jak Kazimierz Józef Turowski, oddani swojej życiowej pasji, stali się z czasem bankrutami. Obok rodzin, których rola w dziejach jest dobrze znana – Fredrów, Krasickich czy Starowieyskich – znajdziemy tu historie osób już niestety zapomnianych, jak Celina Dominikowska czy Jerzy Janowski. Świat ziemian przeminął bezpowrotnie wraz z reformą rolną z 1944 roku. Odebrano im dwory i majątki, a oni musieli się odnaleźć w zupełnie nowych realiach. Pomimo trudności wielu z nich zaznaczyło trwały ślad na niwie polskiej nauki, kultury, gospodarki i polityki. Dr Łukasz Bajda – historyk, przewodnik beskidzki, autor licznych opracowań poświęconych przeszłości oraz atrakcjom turystycznym województwa podkarpackiego. Opublikował m.in. książki: Balowie. Z bieszczadzkich lasów na salony Krakowa i Lwowa (2011), Szlachta w Bieszczadach i na Pogórzu. Czasy saskie i stanisławowskie (2017), Baligród. Historia bieszczadzkieg omiasteczka (2018), Bieszczady. To, co najważniejsze (2020, 2024), 555 zagadek o Bieszczadach (2021), Bieszczady. Opowieści przewodnika (2022).

To subiektywne kompendium wiedzy, w którym każdy, zarówno ten, kto zaczyna przygodę z Bieszczadami, jak i ten, który zna je na wylot – znajdzie coś dla siebie. Wszystko to zostało zebrane w przystępnej, bogato ilustrowanej formie. Publikację podzielono na 30 tematycznych haseł opowiadających między innymi o bieszczadzkich aniołach, artystach, poetach, filmach i piosenkach. Przeczytamy też o tutejszych hutach szkła i żelaza, wydobywanej tu ropie naftowej, słynnym Igloopolu, a także o hipisach szukających w Bieszczadach wolności, Grekach, którzy znaleźli tu schronienie w latach powojennych, czy przesiedleniach związanych z akcją H-T w 1951 roku. Znajdziemy tu również opowieści o bieszczadzkich dworach, bunkrach i kolei, a także konfederatach barskich, Republice Komańczańskiej, Wielkiej Wojnie w Bieszczadach, konspiracyjnych trasach kurierskich i historii bieszczadzkiej turystyki. Nie zabrakło opowieści o bieszczadzkiej przyrodzie, magii i medycynie ludowej, czy też propozycji krótkich wycieczek.Łukasz Bajda (ur. 1986 r.), historyk, doktor nauk humanistycznych, przewodnik beskidzki, od urodzenia związany z Bieszczadami. Autor licznych publikacji poświęconych przeszłości i atrakcjom turystycznym województwa podkarpackiego. Opublikował m.in. książki: Balowie. Z bieszczadzkich lasów na salony Krakowa i Lwowa (2011), Szlachta w Bieszczadach i na Pogórzu. Czasy saskie i stanisławowskie (2017), Baligród. Historia bieszczadzkiego miasteczka (2018), Bieszczady. To, co najważniejsze (2020, 2021), 555 zagadek o Bieszczadach (2021). Członek Towarzystwa Przyjaciół Nauk w Przemyślu, wychowanek Studenckiego Koła Przewodników Beskidzkich w Lublinie.

Obok Tatr i Karkonoszy, Bieszczady należą do najbardziej popularnych gór w Polsce. Popularność ta przekłada się na liczne opowiadające o regionie opracowania książkowe, przewodniki turystyczne, artykuły prasowe, filmy fabularne i dokumentalne, których z roku na rok przybywa. Powstało również wiele bieszczadzkich piosenek. Bieszczady to pasjonująca, nieraz bardzo tragiczna historia. To także współczesny folklor opierający się o mit tzw. zakapiora, czyli wolnego człowieka, który porzucił cywilizację, nierzadko spalił za sobą wszystkie mosty i osiadł w tych górach. Wśród prezentowanych zagadek są zarówno bardzo łatwe pytania, na które jest w stanie odpowiedzieć niemal każdy miłośnik Bieszczadów, jak i całkiem trudne, wymagające sięgnięcia po literaturę. Poszukiwanie odpowiedzi może być zatem inspiracją do lepszego poznania jedynego skrawka Karpat Wschodnich, jaki pozostał po II wojnie światowej w granicach Polski. Rozwiązywanie zagadek może stanowić urozmaicenie wieczorów podczas pobytu w Bieszczadach. A gdy wrócimy z gór do domu, książka ta będzie znakomitą okazją do wspominania naszych bieszczadzkich przeżyć. Na pytania można odpowiadać samemu lub w gronie znajomych czy rodziny.