Historia makaronu w dziesięciu daniach. Od tortellini do carbonary Luca Cesari Książka

Wydawnictwo Znak Koncept opublikowało książkę »Historia makaronu w dziesięciu daniach. Od tortellini do carbonary«. Autorem jest Luca Cesari. Za tekst polski odpowiadają: tłumacz Mateusz Kłodecki i redaktor prowadząca Sylwia Tusz.Szum medialny towarzyszący wydaniu podkreślał »wspaniałą pracę tłumacza« - włoskie przepisy sprzed wieków są tu rzekomo oddane polszczyzną z analogicznego okresu. Ba, nawet sam tłumacz w specjalnym posłowiu rozpływa się nad własnym talentem (por. zdjęcie).Mateusz Kłodecki w swoim tłumaczeniu chętnie sięga po słowo »lubo«. Na stronie 26 zamieszczony jest przepis z 1803 roku. W polskim tłumaczeniu czytamy:»Rozpuść w rondlu solidną bryłę masła, dodaj makaron uwarzony w osolonej wodzie, dobrze odcedzony, potrzymaj na ogniu dobrą chwilę, zasyp tartego parmezanu (a jeśli chcesz, daj też szczyptę pieprzu lubo tretowanego cynamonu)«I dalej:»Można przyszykować makarony inszym jeszcze sposobem, to jest przyrządziwszy je tak, jako wcześniej opisane zostało, możecie zadać im trochę coulis lubo sosu z pieczystego, lubo angielskiego pieprzu, podawać pięknie ozdobione na takimż samym talerzu. Albo zamiast coulis lub sosu, zalać możesz mlekiem, lub śmietaną, lub beszamelem, a podawać tak, jako wyżej powiedziane zostało.«Bardziej wyrobiony czytelnik literatury polskiej wie, że »lubo« to albo przysłówek oznaczający »miło, przyjemnie«, albo spójnik oznaczający »choć, chociaż«. W takich właśnie dwóch hasłach opisuje to słowo choćby Doroszewski:sjp.pwn.pl/doroszewski/lubo-I;5447413.html i sjp.pwn.pl/doroszewski/lubo-II;5447414.htmlNas interesuje znaczenie drugie. Oto przykłady z początku XIX wieku, współczesne włoskiemu przepisowi:»I lubo jeszcze trybu wiejskiego nie umiem, domyślam się.« (Krasicki).»Mąż utrzymywał, że lubo nadobne, jednak do niego całkiem niepodobne.« (Fredro)A tu przykłady ciut późniejsze:»Ludzie ciągnący czółna, lubo przyzwyczajeni, żegnali się pobożnie«, »Winicjusz, lubo chory i nawykły do giętkości Greka, nie mógł jednak wstrzymać uśmiechu. « (Sienkiewicz).»Rozejrzawszy się, poznały Krasnoludki, że okolica, lubo zaniedbana i pusta, miała przecież także zapasy swoje i to nie byle jakie.« (Konopnicka).Więcej przykładów podaje Doroszewski.W połowie XVI wieku Jan Kochanowski używał co prawda »lubo« w znaczeniu podobnym do »czy to, czy«, nieco zbliżonym do »lub«:»Pociesz mię, jako możesz, a staw sie przede mną lubo snem, lubo cieniem, lub marą nikczemną.«, »Lubo wstając, gore jaśnie, lubo padnąc, słońce gaśnie, mnie jednako serce boli, a nigdy się nie utoli.«Jednak to użycie sprzed 450 lat, użycie w poezji, i nawet Kochanowski nie używa »lubo« w prostej roli spajającej dwa rzeczowniki. Dwieście czy sto lat temu »lubo« znaczyło coś zupełnie innego niż »lub«.Lubo Pan Kłodecki ni to Krasickiego, ni Fredry, ni Sienkiewicza nie czytał, jednakowoż do poklepywania się po własnych plecach pierwszy.Miała być (jak sam tłumacz to określił) »rekonstrukcja, archaizacja, stylizacja«. Wyszło tłumoczenie.Wątpliwa jest też redakcja techniczna książki.W oryginalnym wydaniu włoskim przypisy w każdym rozdziale są numerowane osobno (od 1) i umieszczone na końcu każdego rozdziału.W wydaniu polskim przypisy numerowane są w każdym rozdziale osobno, ale umieszczono je wszystkie na końcu książki - gdzie ten sam numer przypisu powtarza się co kilka stron.Jeśli więc chcemy znaleźć źródło cytatu, który nas interesuje, musimy zapamiętać numer odnośnika (np. 14), potem cofnąć się, by znaleźć numer rozdziału, w którym jesteśmy (np. 4), potem skoczyć na koniec książki i tam w masie przypisów znaleźć sekcję przypisów do naszego rozdziału - i dopiero tam wyszukać przypis. Żywej paginy brak nawet w pokaźnej sekcji przypisów.Męczarnia.