Uniwersytet Kazimierza Wielkiego

Adnotowana bibliografia literackiej zawartości działu beletrystycznego tygodnika „Przyjaciółka” z lat 1948–1989 wyrosła z potrzeby udokumentowania roli tego pisma w dyfuzji literatury i upowszechnianiu czytelnictwa masowego w powojennym 40-leciu Polski Ludowej. Kulturotwórcza działalność jednego z najbardziej popularnych periodyków tamtego okresu, nie tylko w kategorii prasy kobiecej, nie została praktycznie do tej pory rozpoznana. Tymczasem fenomen znany pod nazwą „Przyjaciółka”, była ważnym ogniwem w systemie partyjnej propagandy masowej kierowanym do wielomilionowego audytorium. Jego zgłębienie ma szansę wzbogacić wiedzę o mechanizmach transmisji oficjalnych treści artystycznych szerokiej publiczności. Pozwala też spojrzeć na ten repertuar jako na wyraz trudnego kompromisu między poddawanymi ustawicznym zabiegom socjotechnicznym preferencjami i oczekiwaniami czytelniczek a intencjami politycznego dysponenta pisma.

Książka stanowi przykład praktycznej realizacji postulatu interdyscyplinarności w studiach nad pożywieniem, które w ostatnich latach jest przedmiotem badań przedstawicieli wielu nauk: archeologii, historii, antropologii, socjologii, kulturoznawstwa. Prezentowane w niej artykuły podzielone na trzy części o zróżnicowanej tematyce, mieszczące się w ramach tzw. food studies, podejmują próbę określenia roli jedzenia w życiu człowieka. Nie tylko przez pryzmat zaspokajania podstawowych potrzeb egzystencjonalnych, ale także jako ważne źródło, które w przestrzeni historycznej kreowało działania społeczno-kulturowe. Takie zintegrowane spojrzenie na kwestię żywności jest niezbędne do pełnego zrozumienia złożonych problemów związanych z jedzeniem. Takie podejście jest także czymś więcej niż tylko sumą badań poszczególnych dyscyplin naukowych – dostarcza nowych informacji na temat sposobów, w jakich żywność uczestniczy w całokształcie procesów społecznych, politycznych, środowiskowych, kulturowych i ekonomicznych.

Dzwon w chrześcijańskiej kulturze Europy od wieków postrzegany jest jako element jednoczący. Stanowi jeden z ważniejszych symboli ładu i wspólnego systemu wartości wyrosłych na gruncie chrześcijaństwa. Tom „Dzwon w chrześcijańskiej Europie” prezentuje najnowszą wiedzę związaną z powstaniem, istnieniem, symboliką i kulturą dzwonów. Merytoryczna treść poszczególnych referatów konsekwentnie oscyluje wokół fundamentalnych relacji dzwonu do historii, sacrum, kultury, symboliki, sztuki, szeroko pojętej twórczości, komunikacji społecznej oraz ludwisarskiego rzemiosła. Publikacja zwraca uwagę na wyzwania, jakie stoją przed współczesną kampanologią oraz uświadamia o rozmiarach postępu, jakiego dokonano w aktualnych badaniach dzwonów, w zakresie historii, symboliki czy antropologii kulturowej. (…) Dzwony kościelne, podczas liturgii, przygotowują chrześcijan do przyjmowania prawdy o Trójjedynym Bogu Miłości oraz służą umacnianiu osobistego dialogu z Bogiem. Ponadto kształtują tożsamość człowieka w środowisku pracy i miejscu zamieszkania.

Książka zawiera kilka artykułów naukowych poświęconych postaci wybitnego Pomorzanina, polityka, działacza niepodległościowego i społecznika, Leona Janty-Połczyńskiego (1867-1961). Jego aktywność przypadła na czas przełomu w dziejach państwa i społeczeństwa polskiego, gdy w końcowych latach zaboru pruskiego niezbędne było umacnianie polskiej tożsamości narodowej, obrona polskości, zaś po 1918 roku – uczestnictwo w budowie podstaw pozycji międzynarodowej i wewnętrznej odrodzonego państwa polskiego. W pracach poszczególnych autorów, wśród których znaleźli się uznani badacze historii regionu Pomorza i Kujaw, rozbudowano wiele wątków z bogatej biografii L. Janty-Połczyńskiego, do niedawna postaci mało znanej, wprowadzonej na karty dziejów Polski i regionu dopiero w ostatnich latach, głównie dzięki staraniom jednego ze współautorów książki, prof. Włodzimierza Jastrzębskiego. Publikacja powstała dzięki staraniom władz Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy i Senatora Rzeczypospolitej Polskiej, Andrzeja Kobiaka

Książka jest poświęcona źródłom wizualnym w badaniach nad historią polskiego kina. Badacze doskonale już wiedzą, że same filmy nie wystarczą. Coraz częściej sięgają po dokumenty archiwalne, scenariusze, scenopisy, szeroko rozumiane piśmiennictwo, dzienniki i wspomnienia itp. Dzięki nim można lepiej poznać i zrozumieć historię powstawania różnych filmów, jak również ich rozmaite konteksty. Znacznie rzadziej, mimo coraz większej świadomości metodologicznej historyków kina, uwzględniają oni źródła wizualne, które przecież posiadają znaczną potencję informacyjną, nie zawsze docenianą i w pełni wykorzystywaną. Na nie właśnie autorzy zawartych w książce tekstów chcą zwrócić uwagę.

Niniejsza książka może być podręcznikiem akademickim, mającym na celu prezentację w możliwie przystępnej formie cywilizacji starożytnych, które w ostateczności ukształtowały oblicze współczesnej Europy. Choć autorom chodziło też jeszcze o coś więcej – o przedstawienie jej z perspektywy różnych, ważnych dla współczesnego świata, aspektów historycznych – historii powszechnej, religijnej i etnicznej.

Książka ta ma na celu przybliżenie polskiemu czytelnikowi zarówno podłoża i przyczyn ruchu niepodległościowego w Hispanoameryce, jak i syntetyczne przedstawienie przebiegu procesu politycznej emancypacji od Hiszpanii w tym regionie Ameryki Południowej, w szczególności dwóch największych i najważniejszych krajów tej strefy – Argentyny i Chile. Głównym zamiarem autora jest pokazanie źródeł, z których brały początek, i dróg, na których kształtowały się wspólnoty narodowe Chile i Argentyny oraz instytucje nowych organizmów politycznych, które pojawiły się na mapie świata przed dwoma stuleciami. Wobec niemal całkowitego braku materiałów źródłowych w Polsce autor bazował na tekstach i opracowaniach, które udało mu się zgromadzić podczas pobytu w Argentynie, Urugwaju, Paragwaju i Chile w 2008 roku. Baza ta objęła zarówno teksty z epoki, jak i klasyczne już dziś opracowania, a ponadto nowe, ukazujące się w ostatnich latach studia. Niniejsza pozycja nie rości sobie pretensji do bycia wyczerpującym studium wojen o niepodległość tej części Ameryki hiszpańskiej, stąd jej treść ogranicza się do zrelacjonowania głównych wydarzeń, tworzących oś narracyjną wewnątrz przyjętych ram przestrzenno-czasowych, pozostawiając na boku kwestie drugorzędne czy też takie, które pozostają po dziś dzień przedmiotem dyskusji badaczy.

Kolejny tom opracowany w ramach zakrojonego na ogromną skalę Słownika historyczno-geograficznego ziem polskich w średniowieczu i stanowi integralną część tomu Słownika historyczno-geograficznego Pomorza Gdańskiego w średniowieczu, obejmującego rdzenne, historyczne ziemie Pomorza Wschodniego, Pomorza Nadwiślańskiego albo Pomorza Gdańskiego.

Książka ta świetnie wpisującą się w nurt aktualnych rozważań nad strukturą i organizacją społeczności zamieszkujących w pradziejach Europę Środkową. Podjęcie tej problematyki, choć niezupełnie nowe, wyróżnia dzieło J. Żychlińskiej wśród wielu innych publikacji, traktujących o epoce brązu i wczesnej epoce żelaza z punktu mniej lub bardziej drobiazgowych rozważań nad relacjami chronologiczno-kulturowymi, które nadal stanowią dominujący nurt w literaturze przedmiotu.

W niniejszej książce ukazano zróżnicowane reakcje twórców na wojnę na przestrzeni dziejów w takich dziedzinach kultury i sztuki wizualnej, jak: malarstwo, grafika i rysunek, fotografia i film, a także numizmatyka, wystawiennictwo i moda. Podobnie jak w latach ubiegłych, także tym razem zaproszono do dyskusji zarówno pracowników naukowo-badawczych, jak i osoby reprezentujące świat kultury i sztuki. Praca zawiera trzynaście tekstów, przygotowanych przez pracowników z ośrodków naukowych, kulturalnych i artystycznych z całego kraju. Zgrupowane są one w trzy części tematyczne: Film; Malarstwo, szkice i fotografia; Kultura i sztuka – varia.

Monografia współautorska Sowietyzacja języka Niemców rosyjskich w latach 20. i 30. XX wieku składa się z trzech tomów. Tom I, najobszerniejszy, pióra J. Mędelskiej, M. Cieszkowskiego, M. Jankowiak-Rutkowskiej i M. Sobczaka, zatytułowano Losy Niemców rosyjskich i stan ich języka(do 1941 roku). Tom II, przygotowany przez J. Mędelską, M. Cieszkowskiego i M. Sobczaka, nosi tytuł Tworzenie sowieckiego języka niemieckiego(na podstawie moskiewskich słowników rosyjsko-niemieckich wydawanych w latach 20.i 30. XX wieku). Tom III: Wczesny sowiecki język niemiecki(na podstawie prasy, wydawnictw książkowych i materiałów propagandowych publikowanych w Republice Niemców Powołża w latach 20.i 30.XX wieku) napisał M. Cieszkowski.

Kolejna z cyklu poświęconego badaniom zależności zjawisk społeczno-politycznych, przede wszystkim konfliktów powstających w życiu publicznym, z działalnością na niwie kultury i sztuki. Wyodrębniono w niej dwie części: Obraz wojny w wybranych dziełach literackich oraz Kultura i sztuka wojenna jako element oddziaływania propagandowego i budowania tożsamości narodowej. Autorami artykułów są pracownicy Instytutu Nauk Politycznych Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego, Instytutu Historii i Stosunków Międzynarodowych UKW oraz kilkunastu krajowych ośrodków naukowych, wśród których są zarówno doświadczeni badacze problematyki, jak i osoby debiutujące w tej dziedzinie.

Kolejny tom opracowany w ramach zakrojonego na ogromną skalę Słownika historyczno-geograficznego ziem polskich w średniowieczu i stanowi integralną część tomu Słownika historyczno-geograficznego Pomorza Gdańskiego w średniowieczu, obejmującego rdzenne, historyczne ziemie Pomorza Wschodniego, Pomorza Nadwiślańskiego albo Pomorza Gdańskiego.

Rozprawa wpisuje się w szeroko rozumiane badania nad relacjami pomiędzy władcą a duchowieństwem. Jej celem jest przedstawienie stosunków zakonu krzyżackiego z męskimi zakonami mendykanckimi (żebraczymi) w Prusach do 1466 r., tj. z dominikanami, franciszkanami, augustianami-eremitami i karmelitami. Ma na celu ukazanie zarówno ogólnych zasad, którymi kierowali się Krzyżacy w analizowanych relacjach, jak też szczegółowe omówienie stosunków z poszczególnymi zakonami żebraczymi.

Odmienna mowa, wygląd, zachowanie od wieków wzbudzały różnorodne, często skrajne emocje: zaciekawienie, obawę, a nawet strach. Uczucia te były podstawą rozmaitych działań społecznych – od chęci zrozumienia i akceptacji, poprzez próby oswojenia odmienności, aż do dążenia do anihilacji. Zawarte w książce artykuły, oddając punkt widzenia różnych dyscyplin, odpowiadają na pytania dotyczące ludzkiego bytu w relacjach odmienności. Jest ona rozważana przez pryzmat wielu czynników i motywów – społecznych, etnicznych, religijnych, politycznych, w wielorakich wymiarach, bo zarówno jednostek, wspólnot lokalnych, jak i organizmów państwowych. Zdając sobie sprawę, że tom ten naturalnie nie wyczerpuje tematu odmienności, redaktorzy mają nadzieję, że prezentowana praca przyczyni się do wzbogacenia dotychczasowej wiedzy oraz do dalszych studiów nad tą problematyką.

Refleksja dotycząca potrzeby prowadzenia badań bibliologicznych związanych z szeroko rozumianą ochroną zbiorów bibliotecznych, wymianą doświadczeń pomiędzy teoretykami a praktykami oraz szukania skutecznych rozwiązań zachowania dziedzictwa kultury piśmienniczej dla następnych pokoleń towarzyszyła I Ogólnopolskiej Konferencji Naukowej Ochrona zbiorów bibliotecznych. Przeszłość – Teraźniejszość – Przyszłość, odbytej 19–20 maja 2016 r. w Bydgoszczy. Zapoczątkowana wówczas debata doprowadziła dwa lata później do zorganizowania przez Zakład Historii Sztuki i Kultury Instytutu Historii i Stosunków Międzynarodowych Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy, w dniach 17–18 maja 2018 r., II Ogólnopolskiej Konferencji Naukowej Ochrona zbiorów bibliotecznych. Przeszłość – Teraźniejszość – Przyszłość. Oddany do rąk Czytelników tom zawiera dziewięć tekstów, głównie uczestników wspomnianej II Konferencji, reprezentujących różne instytucje naukowe z Bydgoszczy, Gdańska, Łodzi, Opawy, Poznania, Warszawy oraz Wrocławia.

Publikacja stanowi próbę kompleksowego ujęcia dziennikarstwa śledczego jako jednego z niezbędnych elementów systemu demokratycznego. Ponadto proponuje ona refleksję nad kształtującymi się trendami i praktykami w tym zakresie, co zostało nazwane „międzynarodowym dziennikarstwem śledczym”. Prowadzone przeze mnie badania nad dziennikarstwem śledczym w wymiarze międzynarodowym nawiązują do realizowanych badań nad mediami i komunikowaniem globalnym w Katedrze Dziennikarstwa, Nowych Mediów i Komunikacji Społecznej Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego. Należy podkreślić, że obszar badawczy związany z szeroko pojętym dziennikarstwem śledczym był przedmiotem analiz środowiska akademickiego, w głównej mierze amerykańskiego i brytyjskiego. Na szczególną uwagę zasługują prace następujących badaczy: James L. Aucoin, Hugo de Burgh, David L. Protess, Fay Lomax Cook, Jack C. Doppelt, James S. Ettema, Curtis D. MacDougall, Margaret T. Gordon, Marilyn Greenwald, Joseph Bernt, Andrew D. Kaplan, David Spark, Tony Harcup, Bill Kovach, Tom Rosentiel, Anya Schriffin, Arthur i Lila Weinberg. Ze względu na specyfikę tego typu dziennikarstwa, co wynika bezpośrednio ze sprawowanej funkcji kontrolnej, wykorzystano literaturę dotyczącą etyki mediów i zawodu dziennikarza śledczego, a także uwarunkowań prawnych i politycznych. Zjawisko dziennikarstwa śledczego było również przedmiotem analiz w Polsce, które stanowią przyczynek do naukowej debaty na temat jego kondycji i perspektyw rozwoju. Z tego względu na uwagę zasługują opracowania naukowe polskich uczonych: Wojciecha Adamczyka, Marka Palczewskiego, Moniki Worsowicz. Ponadto artykuły naukowe skupiające się na tej materii pojawiały się w opracowaniach szerzej traktujących dziennikarstwo, by wymienić prace Jacka Sobczaka czy Iwony Hofman. Istotne było również odwołanie się do publikacji i spostrzeżeń autorstwa dziennikarzy śledczych, zarówno zagranicznych, jak i polskich np. Carla Bernsteina i Boba Woodwarda, Bertolda Kittela czy Sylwestra Latkowskiego. Oprócz literatury przedmiotu, niezbędnej do monograficznego ujęcia problematyki, analizie poddano zebrany też materiał empiryczny, na który składają się: artykuły, raporty ze śledztw w formie książek, materiały audiowizualne, filmy dokumentalne, zdjęcia, udostępniane bazy danych, zawartość mediów społecznościowych.

W opracowaniu zwrócono uwagę na ukazanie specyfiki i sposobów organizowania warunków rozwojowych dziecka niepełnosprawnego funkcjonującego w różnych środowiskach społecznych. Publikacja zawiera teoretyczne uwarunkowania niepełnosprawności, jak również praktyczne sposoby jej diagnozy i przykłady działań wspomagających. Przedstawione przykłady możliwych działań rehabilitacyjnych, w których uczestniczą dzieci z dysfunkcjami rozwojowymi, są ukierunkowane przede wszystkim na zredukowanie zdiagnozowanych już problemów oraz wsparcie całych rodzin w podejmowaniu aktywności społecznej w ich naturalnym środowisku. Szansą na powodzenie tych zabiegów jest równe zaangażowanie w proces rehabilitacyjny wszystkich jego podmiotów.

Książka stanowi wartościową publikację poszerzającą wiedzę na temat związku między wartościami młodzieży a postawami wobec osób z niepełnosprawnością ruchową. Pogłębia także wiedzę na temat związków między wybranymi czynnikami socjodemograficznymi i poznawczymi a preferowanymi wartościami oraz postawami młodzieży. Ukazanie empirycznych związków między różnymi czynnikami kształtującymi wybory aksjologiczne młodych ludzi oraz formującymi ich postawy społeczne wobec osób niepełnosprawnych należy uznać za największy walor poznawczy tej pracy. Monografia rzuca również ciekawe światło na kondycję społeczno-moralną współczesnej młodzieży uczącej się w szkołach ponadgimnazjalnych.

Związki sportu z mediami i polityką są wieloaspektowe i dość skomplikowane, a badania nad nimi mogą być prowadzone z różnych perspektyw. Niniejsza książka nie ma jednak na celu przedstawienia różnorodności podejść do omawianej problematyki, lecz skupia się na wybranych aspektach relacji mediów, polityki i sportu, ukazanych na tle historii politycznej i rozwoju mediów. Główną oś opisu stanowią nowożytne igrzyska olimpijskie, choć podejmowane są także wątki związane z popularnymi dyscyplinami sportowymi – przede wszystkim z piłką nożną, ale również innymi, które posłużyć mogły do zobrazowania analizowanej problematyki.

Kolejny tom opracowany w ramach zakrojonego na ogromną skalę Słownika historyczno-geograficznego ziem polskich w średniowieczu i stanowi integralną część tomu Słownika historyczno-geograficznego Pomorza Gdańskiego w średniowieczu, obejmującego rdzenne, historyczne ziemie Pomorza Wschodniego, Pomorza Nadwiślańskiego albo Pomorza Gdańskiego. Z cyklu słowników regionalnych obejmujących Pomorze Gdańskie, a zatem Słownika historyczno-geograficznego Pomorza Gdańskiego w średniowieczu, wydano dotychczas drukiem: Słownik historyczno-geograficzny ziemi chojnickiej w granicach komturstwa człuchowskiego (Chojnice 2005), Słownik historyczno-geograficzny komturstwa gniewskiego i okręgu nowskiego wójtostwa tczewskiego w średniowieczu (Gniew 2009), Słownik historyczno-geograficzny komturstwa tucholskiego w średniowieczu (Tuchola–Bydgoszcz 2010), Słownik historyczno-geograficzny komturstwa świeckiego w średniowieczu (Bydgoszcz 2012), Słownik historyczno-geograficzny prokuratorstwa bytowskiego komturstwa gdańskiego/malborskiego w średniowieczu (Bydgoszcz 2012), Słownik historyczno-geograficzny wójtostwa lęborskiego komturstwa gdańskiego w średniowieczu (Bydgoszcz 2013), Słownik historyczno-geograficzny okręgu puckiego komturstwa gdańskiego (Bydgoszcz 2014), Słownik historyczno-geograficzny okręgu mirachowskiego komturstwa gdańskiego w średniowieczu (Bydgoszcz 2014) oraz Słownik historyczno-geograficzny komturstwa człuchowskiego w średniowieczu (Bydgoszcz 2016), Słownik historyczno-geograficzny wójtostwa grabińskiego i okręgu rybickiego szkarpawskiego komturstwa malborskiego w średniowieczu (2017), Słownik historyczno-geograficzny okręgu sobowidzkiego wójtostwa tczewskiego w średniowieczu (2017). W przygotowaniu są kolejne tomy słownika…

Książka wpisuje się w bardzo ważny współcześnie nurt filozofii zainteresowanej kwestią tożsamości osobowej, ze szczególnym uwzględnieniem jej praktyczno-egzystencjalnego wymiaru. Monografia jest osadzona w tradycji filozofii europejskiej różnych nurtów, nie ma jednak charakteru historycznego; przeciwnie, jest oryginalnym, autorskim pomysłem interpretacyjnym, ukazującym różne wymiary dążenia człowieka do stania się sobą. Na szczególne podkreślenie zasługuje analiza problemu stawania się sobą w wymiarze dialogicznym (rozdział pierwszy), społecznym (rozdział drugi) oraz etycznym (rozdział trzeci). Autor wykazał się dużą erudycją w zakresie filozofii a także literatury pięknej, umiejętnie zestawiając ze sobą pomysły różnych myślicieli: szczególnie intrygującą próbą, zasługującą na podkreślenie, jest nowatorskie zestawienie ze sobą problematyki podjętej przez Kartezjusza i Miltona oraz uwzględnienie egzystencjalnego wymiaru filozofii Johna Stuarta Milla. prof. dr hab. Ireneusz Ziemiński

Głównym, ale nie jedynym wątkiem podjętych w niniejszej monografii tekstów jest działalność administracji publicznej, która stanowi znaczącą część sektora publicznego w Polsce. Praca zawiera także odniesienia do funkcjonalnych aspektów sądownictwa oraz relacji sektora publicznego z prywatnym na przykładzie Macedonii. Fragment ten może okazać się o tyle ciekawy, że stawiane przez autorów postulaty wobec administracji publicznej aktualne z ich perspektywy krajowej mogą, ale nie muszą być aktualne w przypadku perspektywy polskiej. Praca niniejsza nie ma na celu charakteryzowania całej działalności sfery publicznej, gdyż zadanie takie byłoby zbyt rozległe, a ustalenia zbyt powierzchowne. Nie ma ona także na celu stanowić kompendium wiedzy w rodzaju podręcznika. Opracowanie, które trzymacie Państwo w dłoni, jest głosem w dyskusji, próbą zauważenia wybranych zjawisk, zaobserwowania niektórych procesów i trendów ze wskazaniem wniosków i pewnych postulatów. Przyjęto tu formułę swobodnego określenia przez autorów konkretnego obszaru badawczego z uwzględnieniem ich zainteresowań naukowych oraz doświadczenia zawodowego, także w praktyce administrowania i zarządzania w sektorze publicznym. Ramą spinającą zebrane teksty jest chęć opisania wybranych praktyk funkcjonalnych zachodzących w poszczególnych sektorach i branżach sfery publicznej w Polsce, ale i poza nią. Wszakże pośród tekstów zebranych w niniejszym opracowaniu znajdziecie Państwo także rozdział poświęcony administrowaniu i zarządzaniu przestrzenią kosmiczną. Książkę podzielono na trzy części. Pierwsza prezentuje teksty dotyczące teorii „administrowania” i „zarządzania” w sferze publicznej. Druga – zawiera teksty poświęcone praktyce „administrowania” i „zarządzania” w różnych obszarach czy też branżach. Trzecia, ostatnia część opracowania, poświęcona jest wybranym aspektom odpowiedzialności prawnej z tytułu administrowania i zarządzania w sektorze publicznym. Autorzy prezentują w niej wątki odpowiedzialności cywilnej, karnej i dyscyplinarnej.

Starzenie się jest procesem, który wyraźnie się wydłuża. Aktualnie okres ten obejmuje blisko jedną trzecią życia jednostki. Dlatego też zjawiska starzenia się nie sposób marginalizować, deprecjonować, dewaluować, traktować jako okres schyłkowy i mało istotny w funkcjonowaniu człowieka. Współczesna rekonstrukcja starości i procesu starzenia się polega na odnajdywaniu znaczenia i wartości, jakie mają dla gospodarki, kultury, społeczeństwa i samej jednostki. Stąd tak wielka wartość badań na ten temat. Monografia Aleksandry Błachnio idealnie wpisuje się w ten nurt, a bardzo pozytywne recenzje książki wskazują na jej niezwykłą wartość. Publikacja zawiera szereg nowych, bardzo ważnych informacji na temat kondycji polskich seniorów oraz ich poczucia jakości życia i możliwości rozwoju.