Menu

Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego

Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego
Przegląd Glottodydaktyczny t. 21/2004
Uchwalenie 2 kwietnia 1997 roku Konstytucji RP stanowiło przełom w jurydycznym ujęciu kształtowania stosunków państwo-kościół w Polsce, gruntownie redefiniując pryncypia systemu prawa wyznaniowego. Ustawa zasadnicza w art. 25 ust. 4 i 5 Konstytucji proklamowała zasadę bilateralności, która w rodzimym porządku normatywnym przybrała postać ustaw uchwalonych na podstawie umów zawieranych przez Radę Ministrów z właściwymi przedstawicielami kościołów oraz związków wyznaniowych, z zastrzeżeniem Kościoła katolickiego. Autor zgłębia problematykę kształtowania wzajemnych relacji państwa z niekatolickimi związkami religijnymi w polskim porządku prawnym. Porusza aspekty formalne i proceduralne. Omawia naturę prawną umowy, zasady prowadzenia rokowań i zawierania umów oraz problematykę odrębności trybu uchwalania przez parlament ustaw wyznaniowych.
Celem niniejszej pracy jest określenie charakteru i stopnia wpływu języka angielskiego na polszczyznę blogów w sferze leksyki, semantyki i składni na przestrzeni ostatnich lat. Analizie poddano zgromadzony w tym celu korpus blogów. Przedmiotem badań są najnowsze tendencje w przejmowaniu zapożyczeń z języka angielskiego, skutkiem czego analizie zostały poddane jedynie zapożyczenia nie odnotowane, jak dotąd, przez wiodące słowniki języka polskiego. Wyodrębnione zapożyczenia poddano badaniom jakościowym i ilościowym oraz przyporządkowano je do określonych pól semantycznych. Tekst zawiera również opis najnowszych anglicyzmów pod kątem ich ugruntowania w polszczyźnie. W tym celu odwołano się do obecności analizowanych pożyczek w Korpusie Języka Polskiego PWN, obliczono częstość ich występowania w korpusie blogów oraz wskazano na stopień adaptacji zapożyczeń do systemu leksyki polskiej. Celem pracy jest również określenie powodów, dla których obce elementy językowe są wprowadzane do polszczyzny. Zwrócono więc uwagę na rolę, jaką pełnią one w systemie języka polskiego, ich przydatność oraz użyteczność z punktu widzenia ekonomii językowej.
W książce omówiono zagadnienia związków między otwarciem polskiej gospodarki a sytuacją na rynku pracy. Autorka, odwołując się do wybranych teorii wymiany międzynarodowej i ekonomii rynku pracy, stawia hipotezy dotyczące skutków dynamicznego przyrostu wymiany zagranicznej Polski w zakresie towarów, dla wynagrodzeń i zatrudnienia w poszczególnych działach przemysłu. Następnie, uwzględniając dane dotyczące gospodarki polskiej z okresu od początku transformacji do wejścia Polski do UE, weryfikuje postawione hipotezy. Obraz zależności rynku pracy i wymiany międzynarodowej okazuje się znacznie bardziej złożony i niejednoznaczny, niż wskazują na to formułowane w mediach opinie i oceny problemu.
Książka jest próbą rekonstrukcji głównych nurtów myśli pozaeuropejskiej oraz prezentuje analizę wzajemnego oddziaływania zachodniej i pozaeuropejskiej nauki o stosunkach międzynarodowych. Autorzy poszukują nowych inspiracji, które nie tylko pozwolą na lepsze zrozumienie i uchwycenie specyfiki i charakteru koncepcji pozaeuropejskich, ale mogą także przyczynić się do postępu naukowego. Europocentryczny punkt widzenia nie jest już bowiem wystarczającym i w pełni adekwatnym podejściem, które umożliwia wyjaśnienie złożoności stosunków międzynarodowych. Książka jest niezbędną lekturą dla studentów stosunków międzynarodowych, politologii oraz wszystkich tych, którzy interesują się problematyką państw pozaeuropejskich.
Prezentowana książka poświęcona jest budownictwu sakralnemu Kościoła rzymskokatolickiego w II Rzeczypospolitej. Autor omawia kilkaset budowli powstałych w tamtej epoce, współtworzących polski krajobraz kulturowy XX w. Nie ogranicza się tylko do rozważań o budownictwie sakralnym, lecz analizuje również wybrane świeckie budowle monumentalne wznoszone w Dwudziestoleciu. Polskie budownictwo ukazane jest na szerokim tle trendów ówczesnej architektury europejskiej i światowej. Istotnym walorem książki jest ponad 300 ilustracji, m.in. obiektów już dzisiaj nieistniejących.
Książka Jarosława Kiliasa zawiera dwa studia z historii myśli socjologicznej. Autor poddaje krytycznej analizie podręczniki i historie socjologii. Są one warte uwagi ze względu na ich znaczenie dla tożsamości socjologii jako dyscypliny naukowej. Socjologia jest nauką zróżnicowaną zarówno pod względem metod i teorii, jak i podejmowanej problematyki, podręczniki i historie zaś jako jedne z niewielu zawierają obraz dyscypliny jako całości. Książka traktuje o sposobach uprawiania profesji socjologa oraz przedstawiania dziejów tej dyscypliny. Zawarte w niej spostrzeżenia, obserwacje i opinie autora są bardzo trafne, rzetelnie udokumentowane i inspirujące. Książka adresowana jest do osób zajmujących się naukowo socjologią oraz studiujących ją, a także czytelników zainteresowanych socjologią jako dyscypliną akademicką.
Przedmiotem pracy jest analiza wierzeń i praktyk religijnych muzułmańsko-prawosławnych społeczności lokalnych Rodopów Zachodnich, badanych pod kątem stosunku tych społeczności do sąsiadów-innowierców. Problem ten, o niewątpliwym znaczeniu lokalnym, wydaje się ważny także w kontekście zaostrzających się globalnych konfliktów ze światem islamu i narastającej islamofobii. Prezentowane studium dotyczy społeczności muzułmańsko-prawosławnych z Rodopów Zachodnich, które łączy podobieństwo losów historycznych z mieszkańcami terenów mieszanych pod względem konfesyjnym w Macedonii czy Bośni. Chodzi tu przede wszystkim o kilkuwiekową przynależność do imperium osmańskiego, która wywarła duży wpływ na kulturę życia codziennego, w tym specyfikę dobrosąsiedzkich relacji w mieszanych religijnie - i często etnicznie - społecznościach.
Książka poświęcona jest analizie fundamentalizmu muzułmańskiego w Europie. Przedstawiono w niej uwarunkowania wewnętrzne i zewnętrzne kształtujące sytuację muzułmanów europejskich. Wyjaśnienie roli islamu w życiu muzułmańskich społeczności było punktem wyjścia do rozważań nad antagonizmami społeczno-kulturowymi między muzułmanami a Europejczykami oraz nad przyczynami radykalizacji niektórych wyznawców religii Proroka. Celem pracy było także przeanalizowanie sposobu działania i funkcjonowania organizacji fundamentalistycznych oraz grup terrorystycznych w Europie Zachodniej, inspirowanych ideologią globalnego dżihadu. Przedstawiono również wpływ nurtu radykalnego na polskich muzułmanów oraz na poziom zagrożenia Polski atakiem terrorystycznym.
Publikacja przedstawia twórczość Tymoteusza Karpowicza (1921-2005), polskiego poety, prozaika i dramaturga, zwłaszcza na niwie teatralnej. Karpowicz uznawany jest niekiedy za ostatniego wielkiego modernistę, a publikacja Eweliny Godlewskiej-Byliniak nadaje sens temu twierdzeniu. Autorka próbuje przyjrzeć się z bliska światu tego interesującego artysty. Jest to świat istniejący dzięki radiu, świat głosu, głosów, dźwięków czy szumów tworzących zmienną, płynną wielo-rzeczywistość. Publikacja jest adresowana do studentów i wykładowców akademickich polonistyki, dziennikarstwa i komunikacji społecznej oraz wielu kierunków humanistycznych.
Książka jest interesującym i bogatym empirycznie i teoretycznie opracowaniem dotyczącym zmian społecznych zachodzących w społeczeństwach proradzieckich, a zwłaszcza w społeczeństwie rosyjskich i narodach syberyjskich. Zawarte w niej artykuły podejmują ważne kwestie poszukiwania swojej tożsamości i miejsca w ogromnej "przestrzeni" powstałej po rozpadzie ZSRR. Autorzy próbują odpowiedzieć na pytania dotyczące m.in. postaw wobec zróżnicowań etnicznych i kulturowych tych społeczeństw, poszukiwań i budowy ich odrębności kulturowo-etnicznej za pomocą zarówno "tradycyjnych" metod (takich jak pamięć genealogiczna lub odwołań do tradycyjnych kultów religijnych), jak i nowoczesnych środków, związanych z polityką i tworzeniem miejsc pamięci. Analizowane procesy, zwłaszcza próby tworzenia własnych narracji o przeszłości lub jej zawłaszczania - jak piszą autorzy - nie są łatwe i toczą się zazwyczaj w sytuacji napięć i sporów. Ważną częścią tej książki są opracowania na temat Polaków w krajach byłego ZSRR, analizy prób odnowienia pełnego życia narodowego oraz trudnych (i czasami zaskakujących) wyzwań związanych z trudami przyjazdu do kraju przodków.
Książka jest efektem pracy badawczej wśród użytkowników www.grono.net. Autor wskazuje, jak rozwiązania technologiczne kształtują relacje społeczne i kondycję jednostki, a także analizuje kulturowe przyczyny upadku portalu. Informacje z obiegu internetowego kształtują tożsamość internautów. Dają dla niej budulec. I młodzi dzielą się tym, co odkryją. Pozbawienie ich tych możliwości to jak amputacja osobowości. Od kiedy pojawiły się komputery, każdy może edytować dźwięk, film, tekst, miksować, remiksować, dzielić się tym. Kultura oddolna powraca, a przemysł kulturowy zaczyna być zagrożony. Twórcze rozwijanie różnego rodzaju produkcji w internecie jest na krawędzi legalności. Ale może to pojęcie legalności nie bardzo pasuje do rzeczywistości?
Książka Migracje zarobkowe kobiet i ich wpływ na funkcjonowanie rodzin to interdyscyplinarne studium przyczyn i skutków migracji zarobkowych kobiet. Poza uwarunkowaniami ekonomicznymi i otoczeniem prawnym migrantek, studium dotyka zagadnień przemiany rodziny pod wpływem nieobecności matki i jej pracy za granicą. Zatrudnienie na peryferiach rynku pracy stanowi źródło zagrożeń dla migrujących kobiet, a jednocześnie zapewnia bezpieczeństwo ekonomiczne wielu rodzin w Polsce. Praca ukazuje różne odcienie doświadczenia migracji i jego skutków dla rodzin pozostałych w kraju. Publikacja została nagrodzona w konkursie na najlepszą rozprawę w dziedzinie problemów pracy i polityki społecznej pod patronatem Ministra Pracy i Polityki Społecznej organizowanego przez Instytut Pracy i Spraw Socjalnych.
Tom Znaki czy nie znaki? powstał z inicjatywy profesora Gennadija Zeldowicza w Zakładzie Semiotyki Instytutu Lingwistyki Stosowanej Uniwersytetu Warszawskiego i jest plonem cyklu spotkań naukowych pod tym właśnie tytułem. W publikacji przedstawiono różne podejścia zarówno do terminu znaku, jak i kwestii jego inności. Tom otwiera rozprawa Andrzeja Bogusławskiego, która dotyczy kwestii kluczowej dla tej tematyki, a mianowicie zależności między wyrazem znak a wyrażeniami językowymi, które w ramach semiotyki są zaliczane do znaków. Autorzy trzech artykułów snują rozważania dotyczące syntaktyki, czyli kombinacji znaków językowych, i miejsca tej nauki w systemie nauk o języku. Kolejne trzy artykuły poświęcone są strukturze dyskursu. Całość zamykają prace dotyczące znaków niejęzykowych: zależności między językiem ciała a przynależnością do określonego kręgu kulturowego, pojęcia narodowych języków ciała, a także problemów teoretycznych i metodologicznych związanych ze zwrotem nauk humanistycznych w kierunku semiotyki kultury oraz możliwości badań frazeologicznych z perspektywy semiotyki kultury. Publikacja adresowana jest do lingwistów, kulturoznawców oraz osób zainteresowanych zagadnieniami semiotycznymi.
Książka przedstawia socjologiczną analizę kontraktu zatrudnienia jakim stała się umowa o pracę w modelu państwa określanego jako welfare state. Przedstawia proces instytucjonalizacji umowy o pracę jako instytucji ekonomicznej, prawnej i społecznej w ujęciu historycznym i porównawczym. Omawia współczesne dylematy związane z rozwojem elastycznego rynku pracy i nietypowych form zatrudnienia oraz uwarunkowania zmian modeli pracy/zatrudnienia w przyszłości. W drugiej części pracy referowane są wyniki badań i analizy dotyczące stosunku młodych ludzi do nietypowych form zatrudnienia i społeczne skutki uelastyczniania rynku pracy.
Problematyka podjęta przez autora pozostaje jedną za najmniej rozpoznanych w literaturze przedmiotu zajmującej się procesami migracyjnymi. Dlatego też można unać ją za nowatorską. Stanowi studium analizy mechanizmów zaistnienia pracy przymusowej w Polsce. Pomimo tego, że Polska pozostaje krajem mało atrakcyjnym dla imigrantów, obecne są przypadki wykorzystywania cudzoziemców, które noszą znamiona pracy przymusowej, i niewskazane jest traktowanie pracy przymusowej w Polsce jako zjawiska egzotycznego. Ze względu na interdyscyplinarny charakter książka zainteresuje nie tylko prawników, ale także socjologów, a nawet psychologów i dziennikarzy. Jest to pozycja, po którą mogą sięgnąć zarówno teoretycy zajmujący się problemem pracy przymusowej, jak też praktycy, w tym w szczególności urzędnicy państwowi i pracownicy organizacji pozarządowych zajmujący się pomocą ofiarom pracy przymusowej, policjanci, prokuratorzy i sędziowie. Jest to pierwsze tak kompleksowe i interdyscyplinarne opracowanie dotyczące problemu pracy przymusowej cudzoziemców w Polsce i jedno z niewielu o tej tematyce.
Autor przedstawia historyczne i filozoficzne tło, na którym toczyły się ubiegłowieczne spory o kondycję cywilizacji europejskiej doby nowoczesności. W tym kontekście analizuje główne wątki dyskusji między zwolennikami ?wiary a obrońcami ?rozumu. Stara się ukazać mocne i słabe strony obu tych stanowisk, inspiracje, jakie niosą, i zawarte w nich ograniczenia. Krzysztof Tyszka stara się odpowiedzieć na pytania: Czy w czasach zwątpienia w przewodnie idee i wielkie narracje spór o wiarę i rozum ma jeszcze sens? Czy w warunkach ?płynnej rzeczywistości warto podejmować dyskusje nad kondycją świata
Praca nowatorska, wręcz obrazoburcza, wnosząca nowe odczytania Miłosza-poety, wprowadzająca zamieszanie w badania nad jego twórczością, ożywiająca je, wnosząca nowe wątki, prowokująca do dyskusji i myślenia. Pierwsza próba zastosowania koncepcji de Mana w analizie polskiej literatury modernizmu pojętego jako formacja kulturowa (XX wiek). Właściwości i osobliwości tekstów Miłosza rozważane są przede wszystkim na gruncie teoretycznym, a nie na płaszczyźnie poetyki historycznej.
Książka jest pierwszą powstałą w języku polskim monografią twórczości Friedricha Schlegla. Autor zaczyna od scharakteryzowania sformułowanej przez Schlegla we wczesnym okresie twórczości koncepcji ironii romantycznej, następnie przedstawia kontekst, w jakim koncepcja powstała, szczególną uwagę poświęcając dramatom Ludwiga Tiecka oraz polemikom Hegla; w ostatniej części pracy omawia koncepcję ironii Sokratesa oraz jej związki z teoriami Schlegla. Analiza koncepcji historycznych jest dla autora punktem wyjścia do przedstawienia własnej idei interpretacyjnej dotyczącej ogólnego sensu pojęcia ironii, której jedynie częściową egzemplifikacją były omawiane teorie.
Tom inspirowany myślą Michaiła Bachtina w podejściu do ekspresji językowej, stanowi autorską propozycję, pozwalającą definiować, analizować i interpretować polską kulturę współczesną – w odniesieniu do medialnych przemian historycznych – przez pryzmat właściwych jej form twórczości słownej i związanych z nią praktyk językowych. Powstające środowiska komunikacyjne, warunkowane (ale nie determinowane) pojawianiem się nowych mediów, stwarzają wciąż nowe przestrzenie, powołują do istnienia różne sfery działania, które – jak widać chociażby na przykładzie internetu – uczestnicy kultury próbują językowo zagospodarować i twórczo przekształcić w praktykach zarówno codziennych, jak i artystycznych. Dzieje się to dzięki wykorzystywaniu znanych i utartych postaci czy użyć słowa, ale także poprzez ich przekraczanie i wytwarzanie form nowych, stabilizujących się stopniowo w postaci gatunków wyłaniających się z ludzkich praktyk językowych.
Albumowa publikacja stanowi rodzaj hołdu dla żołnierzy ze Zgrupowania "Krybar", którzy w czasie powstania warszawskiego brali udział w walkach na Powiślu, między innymi walczyli o Uniwersytet Warszawski. Opanowanie terenu UW było ważnym celem dla powstańczych oddziałów, ponieważ stacjonujący tam Niemcy uczynili z otoczonego zasiekami kampusu uczelni rodzaj twierdzy trzymającej w szachu położoną niżej dzielnicę. Jednak mimo podejmowanych wysiłków powstańcom ostatecznie nie udało się wyprzeć Niemców z UW. O życiu na powstańczym Powiślu "w cieniu uniwersyteckiej twierdzy", jak również o swoich wojennych losach opowiadają w dużej mierze sami żołnierze "Krybara" – książka zawiera blisko sto obszernych cytatów z ich wspomnień. Wśród unikatowych fotografii ilustrujących publikację zwracają uwagę zdjęcia lotnicze Warszawy wykonane przez Luftwaffe w 1944 roku, ukazujące kolejne etapy zniszczenia miasta.
Autorka analizuje wybrane role trzech wielkich aktorek na szerokim tle społecznym, politycznym i kulturalnym, umieszczając każdą z ról w odpowiednim kontekście: utworów artystycznych, wydarzeń historycznych oraz przemian społecznych. Główny materiał badawczy stanowią receznje omawianych spektakli, które Dorota Sosnowska analizuje nie tylko pod kątem rekonstrukcji przedstawienia i wybranej roli, ale także używanych przez recenzentów skojarzeń, metafor i kontekstów. Książka jest skierowana zarówno do środowiska teatralnego - badaczy i widzów niejednokrotnie pamiętających jeszcze trzy wybitne aktorki, jak i do szerokiej grupy czytelników zainteresowanych epoką PRL. Książka ma charakter naukowy, jednak poruszana tematyka i metodologia sprawiają, że jest przesycona także narracją biograficzną, wartką opowieścią o czasach PRL, ówczesnym teatrze i jego twórcach.
Niekonwencjonalna książka Marcina Darmasa o blaskach i cieniach etosu rycerskiego w polskim filmie (na podstawie twórczości Wajdy, Munka i Skolimowskiego) jest lekturą nie tylko dla socjologów i kulturoznawców ¦ niewątpliwie wzbudzi też zainteresowanie współczesnych badaczy filmu i kinematografii. Dlaczego Krzysztof Kolumb nie przerwał żeglugi do Indii i odkrył Amerykę? Dlaczego greccy hoplici nie używali łuków? Dlaczego Aleksander Wielki gardził tymi, którzy atakowali pod osłoną nocy? I co to ma wspólnego z filmami Andrzeja Wajdy, Andrzeja Munka i Jerzego Skolimowskiego? Elementem, który łączy te odległe zjawiska, są zachowania wymykające się racjonalnym kalkulacjom: honor, godność i odwaga ¦ etos rycerski. To nieprawda, że przestał istnieć w ciemnych wiekach średnich. Żył nadal, a w wiekach XIX i XX zaczął się demokratyzować. Obywatel rycerz. Zarys socjologii filmu jest wędrówką po meandrach świata etosowego. Według autora ciągle znajdują się ludzie, którzy stawiają sobie najwyższe wymagania etyczne. Co więcej, etos rycerski wciąż silnie spaja wspólnotę.
Ta książka jest eksperymentem, postulatem i zaproszeniem do dyskusji - Czy potrzebujemy w Polsce nowej humanistyki - krytycznej, zaangażowanej, niezależnej od uświęconych tradycji i metodologicznych dogmatów? - Czy jest szansa wyjścia poza dyscypliny zamknięte w swoich rzekomo specyficznych metodologiach i pilnie strzegące swoich granic? - W jaki sposób nurty nowej humanistyki mogą się przenikać, współtworząc wiedzę transdyscyplinarną, skupioną na ludzkich problemach, a nie teoretycznych, uświęconych dogmatach i ich twórcach?
1 2 3 4 5
z 16
skocz do z 16