Majewski Paweł

Książka poświęcona problemowi Obcości. Autor stawia tezę, że językowo-tekstowa perspektywa, w jakiej człowiek postrzega rzeczywistość, powoduje, iż liczne i różnorakie jej przejawy uznawane są za niedostępne człowiekowi i wyłączone z możliwości nawiązania relacji komunikacyjnej. Autor omawia sposoby wyrażania skrajnych, często granicznych form doświadczenia dostępnego umysłom ludzkim za pomocą języka literackiego stosowanego w prozie europejskiej i amerykańskiej XX wieku. Analiza prowadzona jest przy użyciu narzędzi kulturoznawczych, antropologicznych, literaturoznawczych i psychoanalitycznych. We Wstępie autor wylicza siedem rodzajów Obcości, z którymi mają do czynienia ludzie, przy czym cztery pierwsze dotyczą różnych jej rodzajów w relacjach międzyludzkich, trzy ostatnie natomiast - Obcości, która oddziela ludzi od zwierząt, od myślących maszyn i od Innych, na których możemy się natknąć w Kosmosie lub w sferze istot pozaludzkich. Tym trzem ostatnim rodzajom Obcości poświęca trzy kolejne rozdziały swojej książki. W pierwszym opisuje wybrane zjawiska kulturowe oscylujące na pograniczu „człowieczeństwa” i „zwierzęcości” – poczynając od mitologii starogreckiej i motywu Minotaura – oraz analizuje niektóre teksty literackie dotyczące specyfiki relacji komunikacyjnych między ludźmi a zwierzętami. Rozdział drugi poświęcony jest twórczości H.P. Lovecrafta. Autora intryguje przede wszystkim technika wywoływania przez tego pisarza lęku, która – zdaniem Majewskiego – polega głównie na wykorzystywaniu współobecności elementów świata zwyczajnego, codziennego, oraz horroru. Trzeci rozdział dotyczy analizy Obcości w pisarstwie Stanisława Lema, głównie na przykładzie mało znanego opowiadania "Inwazja" oraz powieści "Solaris". Publikacja adresowana jest do czytelników zainteresowanych problematyką antropologii komunikacji w powiązaniu ze współczesnymi teoriami humanistycznymi, jak "animal studies" i "posthuman studies".

Na podstawie analizy kilkunastu kanonicznych pisarzy i tekstów kultury europejskiej Autor śledzi odmiany świętującego języka, czyli takiego, który wykracza poza swoje codzienne funkcje na rzecz ujęzykowionego myślenia filozoficznego. Badacz przygląda się najbardziej skrajnym przypadkom literackim, w których komunikacja jest prawie niemożliwa, aby w pełni zrozumieć mechanizmy funkcjonowania znaczeń językowych w przekazach kulturowych. Książka składa się z siedmiu rozdziałów-szkiców. Pierwszy zawiera rozbudowaną analizę Genezis z Ducha Juliusza Słowackiego, drugi jest interpretacją listów pisanych przez Artura Rimbauda z Afryki, trzeci zajmuje się Listem lorda Chandosa Hugona von Hofmannsthala, czwarty – Łysą śpiewaczką Eugene Ionesco, piąty – Historią oka Georgesa Bataille’a, szósty – pewnymi rzadko dostrzeganymi aspektami filozofii Demokryta i sceptyków greckich, siódmy zaś jest próbą porównania zapisów psychozy sędziego Daniela Paula Schrebera i mistycznych stanów Emanuela Swedenborga.

The book presents the history of the International Fryderyk Chopin Piano Competition narrated from the anthropological-cultural perspective and based on extensive source material, which enabled the authors to explore the less known aspects of one of the most important music competitions in the world.

Publikacja w wyczerpujący i wieloaspektowy sposób przedstawia zagadnienie wczesnej historii encyklopedii, pogłębiając znacznie dotychczasowy stan badań nad tym zagadnieniem. Autor zarysowuje tytułową metaforę encyklopedii jako „mantykory” – hybrydowego bytu złożonego ze słów imitujących rzeczy, szczegółowo analizuje teoretyczne problemy kultury zachodniej wpisujące się w ideę encyklopedyzmu, odwołując się przy tym do jej przednowoczesnych realizacji (od niezachowanego dzieła Hippiasza z Elidy po "Zwierciadło Większe" Wincentego z Beauvis i "Nowe Ateny" Benedykta Chmielowskiego). W książce wnikliwie omówiona została również "Encyklopedia" Diderota oraz najważniejsze właściwości encyklopedii nowoczesnych. ****** Manticore. The Early History of Encyclopedia The publication presents the early history of an encyclopedia in a detailed and multifaceted way, deepening the existing research on the issue. The author outlines the title metaphor of an encyclopedia as “manticore” – a hybrid entity composed of words imitating things, he thoroughly analyses theoretical problems of Western culture which are part of the encyclopedism, referring to its pre-modern realizations (from the lost work of Hippias of Elis to "Great Mirror" of Vincent of Beauvais and Benedykt Chmielowski’s "New Athens"). The books also explores Diderot’s "Encyclopédie" and the most important features of modern encyclopedias.

Respektując przyjęty podział historii starożytnej Grecji na okresy: archaiczny, klasyczny i hellenistyczny, [autor] w każdym z nich skupia uwagę na wybranych przypadkach, które jego zdaniem najwyraziściej, a niekiedy w sposób skrajny, reprezentują proces „upiśmienniania” społeczeństwa greckiego. Autor ze swobodą posługuje się ustaleniami i narzędziami filologii klasycznej, historii kultury, teorii mediów kulturowych, antropologii, filozofi i i literaturoznawstwa, respektując miary i wagi każdej dyscypliny, ale jednocześnie z równą swobodą przekraczając dzielące je granice. [...] stawia sobie zadanie zbadania procesu wykształcania się kluczowych narzędzi poznawczych zachodniej kultury intelektualnej z perspektywy finalnego etapu tego procesu, etapu zaawansowanej piśmienności. [...] jednym z [...] owoców jest daleko idąca rewizja obrazu osiągnięć kulturowych Greków i ich przesłanek tkwiących w złożonym procesie rozwoju starożytnej piśmienności. Z recenzji Grzegorza Godlewskiego

Tekstualizacja doświadczenia to próba syntetycznego opisu procesów, które doprowadziły do powstania „tekstowego obrazu świata” charakterystycznego dla kultury europejskiej. Analizując teksty Arystotelesa, Archimedesa, Ksenofonta i innych pisarzy starożytnych, autor tej książki chce wykazać, że średniowieczna, nowożytna i współczesna „kultura tekstu” w nauce i literaturze europejskiej nie wynika z uniwersalnych relacji między językiem, światem i doświadczeniem, lecz stanowi rezultat konkretnych procesów historycznych oraz kulturowych.

Tekstualizacja doświadczenia. Studia o piśmiennictwie greckim to próba syntetycznego opisu procesów, które doprowadziły do powstania „tekstowego obrazu świata” charakterystycznego dla kultury europejskiej. Analizując teksty Arystotelesa, Archimedesa, Ksenofonta i innych pisarzy starożytnych, autor tej książki chce wykazać, że średniowieczna, nowożytna i współczesna „kultura tekstu” w nauce i literaturze europejskiej nie wynika z uniwersalnych relacji między językiem, światem i doświadczeniem, lecz stanowi rezultat konkretnych procesów historycznych oraz kulturowych.

"Cała Genezis jest więc przeniknięta świadectwami procesualnościbytu organicznego i organiczności istnienia materialnego. Aby osiągnąć ten efekt, Słowacki musiał odejść zarówno od potocznego oglądu rzeczywistości jako zbioru stabilnych obiektów, jak i od powszechnego sposobu utekstowiania tej pozornie stabilnej rzeczywistości w stabilnych kategoriach językowych i literackich. Genezis nie jest "work in progress", lecz raczej "work of progress", jest przedsięwzięciem zbliżonym do heglowskiego projektu "pojęć w ruchu", polegającego na konsekwentnym rozmywaniu i rozmontowywaniu sztywnego językowego obrazu świata. Cały korpus fragmentarycznych zapisków, szkiców, urwanych w pół zdania rzutów poetyckich, pokreślonych notatek wieszcza - który sprawił tak wiele kłopotów wydawcom i badaczom - można rozumieć jako pozostałości warsztatu twórczego, w którym rodziła się ta procesualna wizja świata. Możliwe, że ostatnie lata życia Słowacki poświęcił na wynalezienie radykalnie nowego języka opisu rzeczywistości i próba ta powiodła się tylko częściowo, pozostawiając nam stos odłamków wokół jedynego ukończonego rezultatu, jakim jest Genezis z Ducha." - fragment.

Antologia przekładów kilkudziesięciu tekstów dotyczących rozmaitych aspektów badań nad pamięcią. Redaktorzy i tłumacze dobrali je w taki sposób, by publikacja w pełni odzwierciedlała różnorodność zagadnień podejmowanych w ramach memory studies. Materiały zostały zgrupowane w dziewięciu działach tematycznych, ukazujących problem pamięci kulturowej w kontekście antropologii ciała, rzeczy, mediów, przestrzeni, a także różnych odmian antropologii społecznej i historycznej. Wybrano teksty autorstwa najważniejszych współczesnych badaczy oraz teksty dawniejsze, stanowiące podbudowę lub ważny kontekst dla dorobku współczesnych autorów. Celem twórców antologii jest podsumowanie memory studies jako nowoczesnej dziedziny badań i refleksji antropologicznej oraz udostępnienie polskim czytelnikom nietłumaczonych dotychczas, istotnych dla tej dziedziny artykułów i rozpraw powstałych w ostatnich dekadach w Europie i Stanach Zjednoczonych. Publikacja adresowana jest do studentów i pracowników naukowych kierunków humanistycznych, a w szczególności kulturoznawstwa, socjologii, historii. ****** Anthropology of Memory An anthology of translations of several dozen texts on various aspects of memory studies as a modern field of research and anthropological reflection. The texts present the problem of cultural memory in the context of anthropology of the body, things, media, space, as well as different types of social and historical anthropology. Keywords: memory, memory studies, cultural anthropology, history of memory, tradition, past, postmemory