Maria Theiss

Politykę społeczną zwykło się pojmować jako działalność państwa ukierunkowaną na podnoszenie standardu i jakości życia ludzi. Książka Lokalne obywatelstwo społeczne w polityce społecznej. Przykład wychowania przedszkolnego proponuje spojrzenie dopełniające tę perspektywę. W jego centrum jest zainteresowanie polityką społeczną jako zbiorem formalnych i nieformalnych zasad członkostwa we wspólnocie politycznej na poziomie lokalnym. Praca rozwija autorską koncepcję lokalnego obywatelstwa społecznego rozumianego jako status osób we wspólnocie politycznej, wyrażony w realnym dostępie do usług publicznych świadczonych w gminie. Jej zastosowanie w badaniach nad polityką wychowania przedszkolnego w Polsce ujawniło mechanizmy różnicowania pozycji obywateli między gminami i wewnątrz nich. Badania empiryczne zrealizowane w czterech miejscowościach pozwoliły przy tym stwierdzić, że wzorce lokalnego obywatelstwa społecznego w edukacji przedszkolnej przełamują dychotomie teoretycznych stanowisk – są specyficznym połączeniem ideału egalitaryzującego uniwersalizmu i koncepcji zespolenia uprawnień z określonymi obowiązkami rodzica-obywatela gminy. Atutem książki jest jej temat – obywatelstwo społeczne. Aktualność tej problematyki w czasach wyłaniania się nowego ładu społeczno-politycznego oraz nowego, opartego na usługach społecznych (do których należy opieka przedszkolna) modelu polityki społecznej jest niekwestionowana. Zaletą opracowania jest też bez wątpienia przyjęte w pracy nowatorskie podejście do lokalnego obywatelstwa społecznego oraz przeprowadzona starannie analiza empiryczna. Choćby dla tych powodów warto podjąć lekturę książki intersującej nie tylko dla czytelników zajmujących się zawodowo tą problematyką,lecz także dla wykładowców i studentów polityki społecznej i innych nauk społecznych. Z recenzji wydawniczej prof. UŁ dr hab. Jerzego Krzyszkowskiego W tomie publikują: Piotr Binder, Marta Bożewicz, Anna Cybulko, Anna Kurowska, Maria Theiss, Klaudia Wolniewicz-Slomka.

Książka traktuje o obywatelstwie społecznym rozumianym jako status osób wynikający z faktycznych możliwości korzystania z instytucji welfare state. Ukazuje proces erozji obywatelstwa społecznego w sferze pracy, który dokonywał się w Polsce w latach 2008–2015, przypadających na okres europejskiego kryzysu gospodarczego. Wprowadzone wówczas zmiany prawa pracy i zabezpieczenia społecznego pracowników oraz osób bezrobotnych osłabiły ochronę socjalną obywateli. Towarzyszyła temu szeroko rozpowszechniona w debacie publicznej narracja promująca określony zestaw obowiązków pracownika, a szerzej – konieczność ponoszenia indywidualnych i zbiorowych wysiłków w czasach kryzysu. Wśród polskich obywatelek i obywateli odczuwalny był rozdźwięk między retoryką Polski jako „zielonej wyspy”, wolnej od kryzysu gospodarczego a postulatami „zaciskania pasa” i nierozbudzania indywidualnych i zbiorowych potrzeb. Te sprzeczności w połączeniu z obniżającym się statusem niektórych grup pracowników przyczyniły się do rozpowszechnionego poczucia frustracji społecznej i osłabienia legitymizacji działania systemu politycznego w Polsce. (z Zakończenia) Teksty składają się na dobrze pomyślaną książkę o sprawach niezwykle istotnych, i choć dotyczą przede wszystkim Polski, oparte są na badaniach rzetelnie przeprowadzonych w kilku krajach. Warstwę informacyjną książki należy uznać za bardzo interesującą i pożyteczną, a dokonane analizy i wnioski (…) za godne akceptacji z metodologicznego i merytorycznego punktu widzenia. (z recenzji prof. Krzysztofa Zagórskiego)