Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego

Prezentowany zbiór esejów to pierwsze polskie opracowanie twórczości, a poniekąd także życia Flannery O’Connor. Odzwierciedla obecny stan badań, jak również metodologie badawcze trzech dyscyplin naukowych: literaturoznawstwa, teologii i filozofii. Obejmuje całokształt dorobku pisarki (w tym także eseje i listy), biografię, recepcję i strategie przekładu na język polski. ****** This collection of essays is the first book-length study in Polish of the works, and to some extent the life, of Flannery O’Connor. Reflecting current research and methodology in literary studies, theology, and philosophy, it covers the writer’s complete works (including essays and letters), biography, reception, and strategies for translating her fiction into Polish.

Celem książki jest ukazanie artystycznych sposobów problematyzowania (nie)istnienia w przestrzeni współczesnej Sofii materialnych uobecnień komunistycznej przeszłości. Wykorzystując narzędzia antropologii wizualnej, kulturowych studiów nad sztuką i miastem, autorka zgłębia najnowszą historię kultury bułgarskiej – szczegółowo nakreśla kontekst historyczny omawianych zjawisk, obejmujący mechanizmy kreowania ładu przestrzennego w drugiej połowie XX wieku, kwestię heterogeniczności przestrzeni dzisiejszej Sofii, a także przemiany w sposobach definiowania sztuki oraz jej znaczenia we współczesności. Przywoływani artyści uznają sztukę za sposób na artykulację zaangażowania – przyjmują postawę aktywistyczną i włączają odbiorców, zapraszając ich do emocjonującej gry, w której polem, przedmiotem oraz stawką jest miasto. ****** (Non-)existent Places. The Landscape of Socialist Sofia as a Space of Bulgarian Artistic Practices after 1989 The book aims to present the artistic ways of problematising the (non-)existence of material manifestations of the communist past in the space of present-day Sofia. Using the tools of visual anthropology as well as cultural studies on art and the city, the author delves into recent history of Bulgarian culture, providing a detailed overview of the historical context, including the mechanism by which the city space was arranged in the second half of the 20th century, the spatial heterogeneity of today’s Sofia, and the present changes in ways of defining art and its meaning. The discussed artists consider art a way of articulating engagement – taking on an activist stance, they invite the audience to join in on an exciting game, whose field, object and stake is the city.

Książka dotyczy udziału polskich zesłańców w ekspansji kolonialnej Cesarstwa Rosyjskiego na kazachskich stepach Azji Centralnej w XIX wieku. Zagadnienie to omówiono na podstawie wybranych tekstów autorstwa trzech polskich więźniów politycznych: Adolfa Januszkiewicza, Bronisława Zaleskiego i Seweryna Grossa, które do dziś są ważnymi źródłami dla kazachstańskiej historiografii. Podstawową perspektywę analityczną pracy stanowią teoria oralności i piśmienności oraz studia postkolonialne. ****** Ethnographers Under Coercion. Polish Exiles in the Colonial Service of the Russian Empire The books deals with the part Polish exiles played in the colonial expansion of the Russian Empire on the Kazakh steppes of Central Asia in the 19th century. The issue is discussed on the selected texts by three Polish political prisoners: Adolf Januszkiewicz, Bronisław Zaleski and Seweryn Gross, which to this day are important sources for Kazakh historiography. The basic analytical perspective of the work are the theory of orality and literacy and post-colonial studies.

Książka jest próbą refleksji nad zmianami w obrazie Polski, jej mieszkańców i polskich tradycji kulinarnych w izraelskiej pamięci zbiorowej, dokonującymi się pod wpływem upowszechniającej się w ostatnich latach turystyki wypoczynkowej i rozrywkowej z Izraela do naszego kraju w ujęciu metodologii memory studies: podróżującej pamięci i pamięci zapośredniczonej medialnie. Przykładowe pytania, stawiane podczas analizy poszczególnych mediów, to m.in.: do czego służy podkreślanie możliwości przeżycia we współczesnej Polsce kontrastujących doświadczeń związanych z pamięcią Zagłady oraz rozrywką? Jakich strategii retorycznych używają autorzy materiałów na temat oferty gastronomicznej w Polsce, aby przezwyciężyć narrację dezaprobaty wobec kuchni polskich Żydów? Jak opisywana jest Polska w źródłach turystycznych w okresach napięć w relacjach polsko-izraelskich? W kolejnych rozdziałach autorka pokazuje, w jaki sposób utrwalone w izraelskiej pamięci zbiorowej schematy pamiętania dostarczają języka, metafor i obrazów kulturowych dla stosunkowo nowego doświadczenia izraelskiej turystyki wypoczynkowej w Polsce. The Memory of Poland in Online Memory Media of Israeli Entertainment and Leisure Tourism in 2017–2020 Compared to Earlier Memory Patterns. Space, People, Culinary Traditions The book is an attempt to reflect on changes in the image of Poland, its inhabitants and Polish culinary traditions in Israeli collective memory, which, for the last few years, have taken place under the influence of entertainment and leisure tourism from Israel to our country in terms of memory studies methodology: travelling memory and media induced memory. Sample questions posed during the analysis of particular media are, among others: What is the purpose of emphasizing the possibilities of undergoing contrasting experiences related to the memory of the Holocaust and entertainment in contemporary Poland? What rhetorical strategies are used by the authors writing about gastronomic offer in Poland to overcome the narrative of disapproval of the cuisine of Polish Jews? How is Poland described in tourist sources during periods of tension in Polish-Israeli relations? In the subsequent chapters the author shows how memory patterns, established in Israeli collective memory, provide language, metaphors and cultural images for a relatively new experience of Israeli leisure tourism in Poland.

Książka ta jest wynikiem badań nad świadomością i rozumieniem wiedzy na temat możliwości kariery informatyka w środowisku akademickim związanym z zarządzaniem procesami i projektami. Przywraca również pojęcie tzw. informatyka ekonomicznego, działającego głównie w obszarach analizy organizacji i logicznego projektowania rozwiązań informatycznych, a następnie ich testowania i wdrażania, co znajduje swoje odzwierciedlenie w metodach i ich implementacji w zarządzaniu procesami i projektami. Publikacja stanowi przegląd najważniejszych problemów dotyczących stanu i kierunków rozwoju kariery informatyka, w różnych przekrojach oraz otoczenia infrastrukturalnego z nią związanego. ****** Determinants and Challenges in a Career of an Economic IT Specialist This book results from research into the awareness and understanding of IT career opportunities in process and project management academia. It also restores the notion of the so-called economic IT specialist, operating mainly in the organisational analysis and logical design of IT solutions, followed by their testing and implementation, reflected in the methods and their implementation in process and project management. The publication provides an overview of the most important issues concerning the state and direction of the IT career, in various cross-sections, and the infrastructure environment associated with it.

Zbiór tłumaczeń francuskich i frankofońskich tekstów literackich ukazujących różne typy odmieńców od średniowiecza do XXI wieku, obejmujący zarówno opowiadania i fragmenty powieści, jak i listy, fragmenty dzienników czy relacji z podróży. Postaci z tekstów – tak fikcyjne, jak i zakorzenione w rzeczywistości – reprezentują odmienność religijną, etniczną, seksualną, wynikającą z choroby, sytuacji społecznej, trybu życia. Niektórzy z autorów sami należą do jakiegoś typu odmienności i w literaturze znajdują możliwość przemawiania własnym głosem, inni użyczają swojego głosu jako przekaźnika wykluczenia. Teksty te z jednej strony dają czytelnikowi możliwość usłyszenia tego, co jest na ogół stłumione, ponieważ nie należy do dominującego dyskursu, z drugiej – pozwalają uchwycić mechanizm tworzenia inności poprzez dyskurs. ****** The Figures of Misfits in French and Francophone Literature from The Middle Ages to the 21st Century A collection of translations of French and francophone literary texts, showing different types of misfits from the Middle Ages to the 21st century and including both short stories and fragments of novels, as well as letters, fragments of journals or accounts of travels. The characters from the texts – both fictitious and real – represent religious, ethnic and sexual differences, resulting from an illness, social situation, lifestyle. Some of the authors themselves are different and through literature are able to find the opportunity to speak with their own voice, others use their voice to transmit exclusion. The texts, on the one hand, enable the reader to hear what is usually suppressed as it does not belong to the dominant discourse, and on the other hand, allow to capture the mechanism of creating otherness through discourse.

Publikacja jest pierwszym kompleksowym opracowaniem dziejów i architektury historycznego zespołu budynków Uniwersytetu Warszawskiego znajdujących się w obrębie Krakowskiego Przedmieścia i ulicy Oboźnej oraz sąsiadującego z nimi kościoła Sióstr Wizytek. To unikatowe założenie urbanistyczne powstało w miejscu dawnej rezydencji królewskiej dynastii Wazów (XVII w.), rozbudowanej i przekształconej następnie w Szkołę Rycerską (2. poł. XVIII w.), a wreszcie w kampus uniwersytecki (XIX w.). O złożonych losach warszawskiej Alma Mater autorzy opowiadają w kilkunastu bogato ilustrowanych rozdziałach poświęconych zabytkowym gmachom, koncentrując się nie tylko na architekturze, ale także na postaciach profesorów i wychowanków Uniwersytetu – wybitnych przedstawicieli polskiej nauki i kultury. ****** The University of Warsaw. The Historical Campus and Its History The publication is the first comprehensive study of history and historical architecture of Warsaw University buildings located within Krakowskie Przedmieście and Oboźna Streets and the Visitationist Church adjacent to them. This unique urban development was created in the place of the former residence of the Vasa royal dynasty (the 17th century), expanded and transformed into the Warsaw Corps of Cadets (2nd half of the 18th century), and finally into the university campus (the 19th century).The authors talk about the complex history of the Warsaw Alma Mater in several richly illustrated chapters devoted to historic buildings, focusing not only on architecture, but also on the figures of professors and alumni of the University – eminent representatives of Polish science and culture.

Heroism, music, museums, poetry, drama, love, hunting, war, sacrifice… Pottery is a route into so many subjects. This accessible book offers ready-to-use lesson plans and resources for teaching about the ancient world, and for teaching a range of topics via antiquity. The materials use pottery as a resource for understanding ancient culture. Each lesson plan incorporates a particular vase and an animation made from that vase by the Panoply Vase Animation Project (www.panoply.org.uk): Sappho, Dionysus, Libation, Iris and Heracles. These resources can be used with learners of any age and any level of familiarity with ancient Greek culture. Created by experienced educators all over the world, each lesson plan contains an introduction, a lesson including one of the animations, and an exciting activity to extend the learning experience. In the development of this book, young people have been writing poetry and stories, acting, mapping, drawing and designing, recording music, and planning exhibitions – thinking about knowledge-sharing, budgets, and accessibility. From learning about pottery, through a wide range of topics, to making stop-motion animations, this is an action-packed set of resources to make learning enjoyable, challenging, and memorable. ****** Starożytna Grecja uczy. Scenariusze lekcji, animacje waz, materiały edukacyjne Heroizm, muzyka, muzea, poezja, dramat, miłość, polowania, wojna, ofiara… Ceramika jest przepustką do tak wielu tematów. Ta przystępna książka zawiera gotowe scenariusze lekcji i materiały edukacyjne na temat świata starożytnego i na szereg tematów przedstawianych za pośrednictwem starożytności. W materiałach ceramika służy zrozumieniu kultury antyku. Każdy scenariusz odwołuje się do jednej wazy – Safony, Dionizosa, Libacji, Iris, Heraklesa – i animacji na podstawie tej wazy przygotowanej w ramach Projektu Animacji Waz „Panoplia” (www.panoply.org.uk). Materiały są przeznaczone dla uczniów w dowolnym wieku i nie wymagają znajomości kultury starożytnej Grecji. Scenariusze, których twórcami są doświadczeni pedagodzy z różnych stron świata, składają się z: wprowadzenia, lekcji opartej na jednej z animacji i stymulujących zadań dodatkowych. W pracach nad powstaniem książki uczestniczyła młodzież – tworząc poezję i opowiadania, mapy, rysunki i projekty, muzykę i scenariusze wystaw, młodzi uczestnicy zawsze mieli na uwadze metody przekazywania wiedzy, możliwości budżetowe, dostępność. Ambitne i pełne zabawy lekcje, na których uczniowie poznają starożytną ceramikę, zetkną się z różnorodnymi tematami, nauczą się robić poklatkowe animacje, na długo zapadną w pamięć.

Książka o „Kulturze” to wybór, przejrzanych i ponownie zredagowanych, najważniejszych tekstów Andrzeja Mencwela napisanych w ostatnich dekadach o fenomenie miesięcznika „Kultura” i jego znaczeniu w kulturze polskiej i światowej. Publikacja składa się z trzech części: Studium sukcesu. Przykład „Kultury” (1946–1956), Świadectwa (tu m.in. listy Jerzego Giedroycia i wywiad z nim), Nadal aktualne. Tom opatrzył przedmową Krzysztof Pomian. Rozpoczynałem tę pracę ponad trzydzieści lat temu, świadectwem pierwszy list Jerzego Giedroycia do mnie, tutaj zamieszczony. Nie mogę obiecać, że książką tą zamykam już temat „Kultury”, ponieważ pobudzeń ciągle przybywa, co potwierdza korespondencja Jerzego Giedroycia z Józefem Czapskim, o której napisałem zeszłego lata. Jakiekolwiek rzetelne rozważania o Polsce, Polakach, Europie i świecie nowoczesnym nie mogą pominąć dzieła „Kultury”. Nic zresztą, niestety, nie czyni go bardziej aktualnym niż wojna w Ukrainie, więc na terytorium należącym do ULB. Idee Jerzego Giedroycia potrzebują wielu dekad pokoju, aby zostać dopełnione. Nadzieja na to spełnienie nigdy mnie nie opuszcza i staram się do niego przyczyniać. Od autora (fragment) ****** The Book about Kultura The book about Kultura (Culture) is a selection of the most important texts of Andrzej Mencwel, about the phenomenon of the Kultura monthly and its significance in Polish and world’s culture. The texts, written in the last decades, have been reviewed and re-edited. The publication consists of three parts: Studium sukcesu. Przykład „Kultury” (1946–1956) (Study of Success. An Example of Kultura, 1946–1956), Świadectwa (Testimonies) (here, among others, the letters of Jerzy Giedroyc and an interview with him), Nadal aktualne (Still Up-to-date). The foreword was written by Krzysztof Pomian.

Zainteresowanie Mickiewicza językiem prowadziło od dialogu z różnymi odmianami i aspektami filozofii mowy oraz od przedstawienia jego własnych idei w tym zakresie do ich praktycznego zastosowania. Po wileńsko-kowieńskich, młodzieńczych doświadczeniach z greką, łaciną, retoryką, próbach przezwyciężenia rozdźwięku między językiem, „głosem” a „myślą”, inspirowanych teoriami lingwistycznymi romantyków niemieckich i czeskich, po metafizycznych przemyśleniach na temat mowy jako źródła poznania i zjednoczenia Słowiańszczyzny, autor prelekcji paryskich przeszedł do praktycznych operacji na języku. Był to swoisty sprawdzian dla języka jako możliwego świadectwa starożytności Słowian. ****** Mickiewicz and Romantic Philosophy of Language The scope of Mickiewicz’s interest in language was enormous. The fundamental message of the poet’s argument is that speech does not only express reality and depicts it, but in some miraculous way allows us to look into it, learn about the past and predict the future. It is a kind of time machine, which, on the one hand, enables going back to the most distant past, to the beginnings of humanity, not described in chronicles, and on the other hand, allows to design a world about to happen.

Książka jest poświęcona zwyczajom Uniwersytetu Warszawskiego od momentu jego utworzenia w 1816 r. aż po wiek XX. To pierwsza tego typu monografia dotycząca uczelnianych uroczystości oraz ceremonialnych rekwizytów UW. Autor ukazuje rolę, jaką obrzędowość akademicka odgrywała w wielu sferach funkcjonowania uniwersytetu. Swój wywód uzupełnia reprodukcjami archiwalnych zdjęć i dokumentów oraz licznymi kolorowymi ilustracjami przybliżającymi bogaty świat ceremoniału uniwersyteckiego. Punktem wyjścia do rozważań autora były tradycje europejskich ośrodków naukowych, m.in. Bolonii, Paryża, Londynu i Berlina, oraz najstarszych polskich uczelni w Krakowie, Wilnie i we Lwowie. CEREMONIAŁ to bardzo ważny obszar funkcjonowania uczelni, nierozerwalnie związany z jej dziejami i rozwojem. Mimo że historia liczącego sobie jedynie nieco ponad 200 lat Uniwersytetu Warszawskiego pełna była trudnych chwil, a ciągłość jego działania nieraz była wystawiana na próbę, społeczności akademickiej udało się stworzyć piękne i ważne zwyczaje, które przetrwały do dziś. Autor kreśli szerszy kontekst tych procesów, ukazując warszawskie obyczaje uniwersyteckie na tle obrzędowości uczelni w Bolonii, Paryżu, Berlinie, Krakowie czy Wilnie. Czytelnicy dowiedzą się, jakie były okoliczności projektowania najstarszych tóg dla warszawskiej Alma Mater i jak wyglądały insygnia w okresie międzywojennym, a także poznają dekorację i wyposażenie przedwojennej głównej auli w Pałacu Kazimierzowskim, w której odbywały się inauguracje roku akademickiego, promocje doktorów honoris causa oraz wystąpienia znamienitych gości. Przekonają się też, że pewne elementy i rekwizyty związane obrzędowością uczelnianą na jakiś czas zanikały lub przyjmowały obcy kulturowo charakter. Zawsze jednak później powracały, w formie i znaczeniu nawiązujących do dawnych tradycji, by błyszczeć z jeszcze większą mocą w scenerii uniwersyteckiej. ****** Celebrations, Costumes and Insignia in the Ceremonial of the University of Warsaw 1816–1939 The book is devoted to the customs of the University of Warsaw from its establishment in 1816 until the 20th century. It is the first monograph of this type concerning celebrations and ceremonial paraphernalia of the University. The author shows the role that academic rites played in many spheres of functioning of the University. He supplements his work with reproductions of archival photographs and documents, and numerous colour illustrations presenting the rich world of the university ceremonial. The starting point for the author’s considerations were the traditions of European research centres, such as Bologna, Paris, London and Berlin, as well as the oldest Polish universities in Cracow, Vilnius and Lviv.

Tadeusz Mazowiecki (1927-2013), pierwszy niekomunistyczny premier Polski po II wojnie światowej, był niewątpliwie ważną postacią polskiego życia publicznego drugiej połowy XX wieku. Powstała zatem inicjatywa przygotowania kilkutomowej edycji rozproszonych pism Mazowieckiego oraz dokumentów z nim związanych, która obejmowałaby czasy jego działalności społecznej i politycznej. Protokoły posiedzeń rządu Tadeusza Mazowieckiego stanowią drugi tom serii pism i dokumentów związanych z tym politykiem, wydawanej od 2023 r. przez Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego we współpracy z Katedrą im. Tadeusza Mazowieckiego i Wydział Nauk Politycznych i Stosunków Międzynarodowych UW. Ukazują się w 35. rocznicę powołania pierwszego po II wojnie światowej niekomunistycznego rządu w Polsce. Protokoły nie były dotąd publikowane. Rzeczowy, ograniczony do minimum zapis wszystkich kluczowych zadań i podejmowanych wtedy decyzji oddaje charakter posiedzeń i pracy rządu. Protokoły dokumentują skalę i tempo wprowadzanych zmian, informują, co i kiedy było najważniejsze w czasach, gdy wszystko się zmieniało i każda zmiana była ważna. Ukazują, jak powstawały państwo demokratyczne po latach ustroju autorytarnego i gospodarka wolnorynkowa w miejsce komunistycznej ekonomii niedoborów. Rejestrują wszystkie najważniejsze rządowe kontakty zagraniczne. Odnaleźć można w nich też informacje o instytucjach, które działają do dziś, a wówczas się rodziły. Rząd Mazowieckiego kładł podwaliny nowej państwowości polskiej – w kraju zdewastowanym gospodarczo i ustrojowo przez niemal pół wieku komunizmu. Przeprowadził Polskę od autorytaryzmu do demokracji, a jej gospodarkę od niewydolnej systemowej biedy do wolnego rynku. Nie były to reformy doskonałe, ale były rewolucyjne, choć wprowadzane drogą ewolucyjną. Piętnaście miesięcy rządu Mazowieckiego wystarczyło, by Polska zaczęła strategiczne zmiany w każdej dziedzinie, później kontynuowane. Nie wystarczyło jednak, by wszystko zrobił rząd Mazowieckiego – choć to jemu potem najłatwiej zarzucano błędy transformacji, a nie jego krytykom i następcom. Tadeusz Mazowiecki był człowiekiem przywiązującym duże znaczenie do świata wartości. Politykę postrzegał jako działanie dla dobra wspólnego. Dziś już nie jest to cecha, która kojarzy się z politykami. Dlatego warto przypomnieć, że politykę można uprawiać inaczej i że można było ją tak uprawiać jeszcze niedawno.

Publikacja omawia aktywność dyplomacji Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej w relacjach z Republiką Federalną Niemiec na przykładzie wizyty wicekanclerza i ministra spraw zagranicznych RFN Hansa-Dietricha Genschera. Autor wykorzystuje nieznane dotąd, odtajnione przez Instytut Pamięci Narodowej, akta obrazujące pracę analityczną i operacyjną polskiego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych, a także materiały wytworzone przez stronę niemiecką. Opisuje proces prowadzący do zrealizowania wspomnianej misji dyplomatycznej, jej przebieg oraz ówczesną analizę jej efektów prezentowaną w materiałach państwowych i prasie. ****** "Diplomacy in the Eyes of Intelligence. The Origin, Course and Results of Hans-Dietrich Genscher’s Visit to the Polish People’s Republic in January 1988 in the Light of the Analytical and Operational Work of the Ministry of Internal Affairs – A Case Study" The publication discusses the diplomacy of the Polish People’s Republic in relations with the Federal Republic of Germany on the example of the visit of Vice-chancellor and the Secretary of Foreign Affairs of the FRG, Hans Dietrich Genscher. The author uses files hitherto unknown and declassified by the Institute of National Remembrance, which show analytical and operational work of the Polish Ministry of Internal Affairs, as well as the materials generated by the German side. He describes the process leading to the completion of the diplomatic mission, its course and the analysis of its effects presented in state materials and the press at the time.

Die im Band publizierten 18 Studien greifen die Problematik der Beziehungen zwischen Märchen und Gesellschaft aus diversen kulturellen Perspektiven auf und berücksichtigen ein reiches Spektrum von Forschungsfragen, methodologischen Ansätzen und zu analysierenden Materialien. Denn in den Beiträgen wird nicht nur auf die Frage eingegangen, wie das Märchen mit der sozialen Problematik zurechtkommt, sondern auch darauf, wie das Märchen in der Gesellschaft funktioniert. Untersucht werden Texte aus dem albanischen, amerikanischen, burmanischen, deutschen, georgischen, österreichischen und nicht zuletzt polnischen Kulturkreis. Von daher weist das Buch auf den Reichtum und die Vielschichtigkeit des thematischen Komplexes „Märchen und Gesellschaft“ hin und bietet hoffentlich Impulse und Anregungen zur weiteren Beschäftigung mit ihm. ****** „Bajka i społeczeństwo” Publikacja stanowi obszerną próbę spojrzenia na wieloaspektową problematykę związków między bajką a społeczeństwem, zaprezentowaną przez badaczy pochodzących z różnych ośrodków badawczych: Gruzji, Niemiec, Szwajcarii i Stanów Zjednoczonych. Autorzy pokazują możliwości zaistnienia problematyki społecznej w bajce oraz funkcjonowania bajki w społeczeństwie. Teksty cechuje zróżnicowany charakter oglądu badawczego, ponieważ odnoszą się one do albańskiego, amerykańskiego, austriackiego, birmańskiego, gruzińskiego, niemieckiego i polskiego kręgu kulturowego. Tom charakteryzuje nie tylko bogactwo tematyczne i metodologiczne, lecz także szerokie spektrum gatunkowe badanych tekstów obejmujące bajki ludowe i literackie, opowiadania i powieści. Książka jest efektem projektu zrealizowanego w Instytucie Germanistyki UW w ramach prac Interdyscyplinarnego Bajkoznawczego Zespołu Badawczego (IBZB). Zainteresuje literaturoznawców, bajkoznawców, kulturoznawców, folklorystów, germanistów, amerykanistów. ****** „Folk and fairy tale and socjety” This volume contains 18 scholarly papers that analyse the relationships between folk and fairy tales and society using a broad range of cultural perspectives, research questions, methodological approaches, and source materials. The authors explore the treatment of social issues in folk and fairy tales on the one hand, and how these tales function in societies on the other. The analysis includes source texts rooted in Albanian, American, Burmese, German, Georgian, Austrian, and Polish cultural contexts. As such, the book showcases the richness and multi-layered quality of the “folk and fairy tales/society” thematic complex, providing inspiration for further research.

Autorskie tłumaczenie "Dhammapady", jednego z najbardziej znanych tekstów buddyjskich, który uznawany jest za słowa samego Buddy. Zawiera pouczenia o dobrym i szlachetnym życiu. Tekst opatrzony jest komentarzem filologiczno-kulturoznawczym. ****** "Dhammapada, or the Trace of Things" An original translation of "Dhammapada", one of the most well-known Buddhist texts, believed by the followers to be words of Buddha himself. It contains teachings on good and noble life. The text is supplemented with the translator’s philological and cultural commentary.

Pierwsza monografia, w której przeanalizowano zagadnienia związane z wybranymi miastami i regionami w kontekście nauczania cudzoziemców języka polskiego. Autorzy zastanawiają się nad możliwościami wykorzystywania tematyki lokalnej, jej wpływem na poznawanie kultury w rozumieniu narodowym oraz nad tym, w jaki sposób kształtuje ona postrzeganie kraju jako spójnego „tworu kulturowego” i zróżnicowanego zbioru kultur regionalnych. Wskazują też na możliwości podejmowania tematyki lokalności na zajęciach języka polskiego jako obcego, dzieląc się własnymi doświadczeniami i propozycjami dydaktycznymi. ****** The Polish Language for Foreigners – Locality and Regionalism The first monography which analyzes issues related to selected cities and regions in the context of teaching Polish to foreigners. The authors are considering the possibilities of using local topics, their influence on the learning of culture in a national sense and the way in which it shapes the perception of the country as a cohesive “cultural creation” and a diverse collection of regional cultures. They also point out the possibilities of taking up local topics in the lessons of Polish as a foreign language while sharing their personal experience and didactic suggestions.

Książka przedstawia dzieje południa Afryki w momencie przejściowym, kiedy pojawiają się tam Europejczycy, ale nie są jeszcze siłą dominującą. Jest to historia, w której Afrykanie są ciągle partnerami, a nie ofiarami i kształtują dzieje regionu w nie mniejszym stopniu niż przybysze. Jednocześnie to przedstawienie procesu, który prowadzi do powstania ładu kolonialnego, choć jeszcze nie w jego finalnej postaci. Pokazuje przemiany wzajemnych relacji, ale także wewnętrznego układu sił w regionie. ****** Between Conflict and Coexistence: Natal and Zululand in 1824–1856 The book depicts the history of Southern Africa in a transition period, after the arrival of Europeans but before they became a dominant power in the region. It is a history in which Africans are still partners, not victims, and shape local realities not less than the newcomers. At the same time, it is a presentation of the process which led to the rise of the colonial order, albeit not yet in its final form. It shows the transformation of mutual relations but also of the regional balance of power.

Młoda Polska to jeden z najpopularniejszych okresów w naszej historii sztuki. Dowodzi tego mnogość studiów naukowych, monografii artystów, wystaw, albumów. Patrząc głębiej, można dostrzec jednak niezliczone białe plamy, zjawiska zapomniane lub dotąd nieodkryte. Zwłaszcza poza głównym nurtem „wielkich nazwisk” i tzw. ważnych ośrodków. Niezmierzony dotychczas obszar marginaliów wymaga nieustannego odkrywania, wnikliwego spojrzenia na ówczesne popularne (niegdyś) malarstwo, na społeczne i ekonomiczne funkcjonowanie świata sztuki (w tym grafiki, architektury), na pisarstwo twórców niekoniecznie uznawanych do dziś za krytyków czy teoretyków sztuki. ****** Around 1900 – Other Perspectives. Marginalia of Polish Art and Culture Young Poland is one of the most popular periods of our history of arts. It is evidenced by a multitude of scientific studies, artists’ monographs, exhibitions, albums. Looking further, however, one might notice countless white spots, forgotten or yet undiscovered phenomena, especially outside of the mainstream of “big names” and important centres. Immeasurable as of yet, field of marginalia requires constant exploration, profound look into then popular painting, social and economic functioning of the world of arts (including graphics and architecture), writing of creators that are not necessarily considered critics or art theoreticians till this day.

Książka porusza zagadnienia mało obecne w historiografii, pisanej na ogół z perspektywy historii narodowych. Autorzy i autorki, opisując życie na polsko-ukraińskim pograniczu, odsłaniają mechanizmy prowadzące do załamania przedwojennego ładu społecznego oraz przyglądają się stosowanym przez lokalną ludność strategiom przetrwania, które polegały między innymi na posługiwaniu się tożsamością etniczną w sposób zmienny, zależny od okoliczności. Książka oferuje wielowymiarowy wgląd w dynamikę relacji społecznych w ówczesnej wsi, z uwzględnieniem sytuacji kobiet i dzieci oraz postaw wobec ludności cywilnej wśród partyzantów należących do różnych formacji. Dużo uwagi poświęcono sytuacji świadkowania przemocy przez ówczesne dzieci i specyfiki osadzonej w tych doświadczeniach pamięci. W książce mówi się też o tym, jak mieszkańcy tego regionu obecnie postrzegają swoją lokalną tożsamość i jaką rolę w procesie pamiętania i uobecniania przeszłości odgrywa ich otoczenie materialne. ****** Precarious Lives on Both Sides of the San. Memories of the Last Generation of Witnesses to World War Two and the Post-War Period The book touches upon issues largely absent from the usual nation-centred historiography. The authors describe life in the Polish-Ukrainian borderland, laying bare the mechanisms that led to the collapse of pre-war social order and scrutinizing the survival strategies used by the local population, one of which was the labile recourse to ethnic identity depending on the situation at hand. The book offers a multifaceted insight into the dynamic of social relations in the period’s countryside, including the situation of women and the attitudes towards the civilian population on the part of partisans from different formations. Much attention is devoted to child witnesses of violence and the specificity of the memory stemming from those experiences. Also discussed is the perception that today’s inhabitants of the region have of their local identity as well as the role played in the processes of remembering and recalling the past by the material surroundings.

Autor podejmuje dyskusję z częstym w literaturze przedmiotu przekonaniem, że Kant, odrzucając judaizm jako początek chrześcijańskiej historii świętej, a zatem negując jego organiczny związek z chrześcijaństwem, powielał w gruncie rzeczy standardowy pogląd swej epoki. Wbrew tej tezie dowodzi, że na tle oświeceniowej teologii i filozofii Kantowska koncepcja judaizmu miała charakter atypowy lub co najwyżej radykalizowała pewne marginalne tendencje w łonie oświecenia niemieckiego. Publikacja, adresowana przede wszystkim do badaczy filozofii religii Immanuela Kanta, zainteresuje również badaczy oświecenia, historyków filozofii, judaistów i teologów, szczególnie zajmujących się tzw. teologią zastępstwa. ****** Kant and Judaism and Christianity Against the Background of German Enlightenment The author discusses the common belief that Kant, rejecting Judaism as the beginning of Christian sacred history, thus denying his organic connection with Christianity, essentially represented the standard view of his era. Contrary to this thesis, he proves that against the background of Enlightenment theology and philosophy, the Kantian concept was atypical or, at the most, radicalized certain marginal tendencies within the German Enlightenment.

Monografia wieloautorska ukazuje sylwetkę Karola Irzykowskiego w dwudziestoleciu międzywojennym, prezentując stosunek krytyka wobec Młodej Polski oraz jego interakcje z awangardą. Artykuły syntetyzują też refleksję Irzykowskiego na temat zmysłowej reprezentacji doświadczenia, wskazując na jego aktywność intelektualną w dziedzinie teatru i kina. Autorzy omawiają ponadto dyskusje Irzykowskiego z marksizmem, polemiki krytyczne wobec Żydów (środowiska „Wiadomości Literackich”), stosunek do Polskiej Akademii Literatury. Ostatni blok tekstów poświęcony jest unikatowemu klerkostwu pisarza i wynikającej z niego samotności na tle innych modeli klerkostwa w kontekście m.in. geografii literackiej oraz oskarżeń Irzykowskiego o antysemityzm. ****** Karol Irzykowski in the Interwar Period. Studies and Discussions on the 150th Anniversary of the Birth of the Critic This monograph, prepared by numerous authors, shows the figure of Karol Irzykowski in the interwar period, presenting the attitude of the critic towards the Young Poland movement and his interactions with the avant-garde. The articles synthetize Irzykowski’s reflections on the sensual representation of experience, pointing to his intellectual activity in the field of theatre and cinema. The authors address Irzykowski’s discussions with Marxism, his polemics critical of the Jews (the circle of “Wiadomości Literackie”), his attitude to the Polish Academy of Literature. The last bloc of texts is devoted to a unique clercism of the writer and the solitude resulting from it, shown against the background of other models of clercism in the context of literary geography and Irzykowski's accusations of anti-Semitism.

Książka jest pierwszą całościową i wszechstronną próbą prezentacji skomplikowanych problemów relacji polsko-białoruskich osadzonych w szerokim kontekście międzynarodowym. Przemiany polityczne i tranzycja ustrojowa w Europie Środkowej i Wschodniej po 1989 roku zapoczątkowały nawiązywanie przez Polskę stosunków dyplomatycznych z państwami byłego bloku wschodniego, ale także z tymi, które w wyniku rozpadu ZSRS odzyskały suwerenność. W tej grupie zagadnień relacje z Białorusią nie wysuwały się na pierwszy plan, a ich kolejne fazy charakteryzowały się na przemian próbami dialogu, przeplatanymi okresami regresu i wzajemnej podejrzliwości. Najbardziej dramatyczny był okres od 2020 do 2023 roku, kiedy Białoruś z inspiracji Rosji wywołała kryzys migracyjny na granicy z Polską, a następnie zaangażowała się w wojnę Kremla przeciwko Ukrainie. ****** The Strategic Challenges of the Eastern Neighbourhood. The Republic of Poland and the Republic of Belarus in the Years 1991–2022 The book is the first comprehensive attempt to present complex problems in the Polish-Belarusian relations embedded in a broad international context. Political changes and the transition in Central and Eastern Europe after 1989 initiated the establishment of diplomatic relations with the countries of the former Eastern bloc as well as with those which regained independence after the fall of the Soviet Union. In this group of issues, the relations with Belarus did not come to the forefront, and their subsequent phases were characterized by alternating attempts at dialogue, interspersed with periods of regression and mutual suspicion. The most dramatic period was from 2020 to 2023, when Belarus, inspired by Russia, caused a migration crisis on the border with Poland, and then became involved in the Kremlin war against Ukraine.

Pierwszy polski przekład książki autorstwa jednej z najważniejszych na świecie badaczek zajmujących się historią nauki i historią wiedzy. Françoise Waquet pisze o znaczeniu emocji w tworzeniu nauki, a zarazem o nauce ukontekstowionej – medialnie, materialnie, cieleśnie, przestrzennie. Autorka śledzi rozterki, nadzieje i obawy naukowców towarzyszące im w ich codziennej pracy badawczej na przestrzeni wieków i dowodzi, że nie sposób zrozumieć historii nauki i praktyk badawczych bez uwzględnienia osoby badacza, postrzeganego nie tyle jako podmiot w pełni racjonalny, ile nieustannie targany sprzecznymi emocjami oraz pragnieniami. ****** The Emotional History of Knowledge (17th–21st century) The first Polish translation of the book written by one of the most important researchers in the world, studying the history of science and the history of knowledge. Françoise Waquet writes about the importance of emotions in creating science and about the science in the media, materialistic, physical and spatial context. The author observes the dilemmas, hopes and fears of scientists present in their everyday research work over the centuries, and proves that it is impossible to understand the history of science and research practices without considering the figure of a scientist, perceived not so much as a fully rational subject, but as constantly tormented by conflicting emotions and desires.

W prezentowanym tomie opublikowano trzy źródła skarbowe zawierające najcenniejszy materiał do badania historii wojskowości litewskiej w okresie panowania Jana Kazimierza Wazy: sumariusz wydatków skarbu litewskiego z lat 1650–1652, rejestr wydatków skarbnego Gabriela Karola Kimbara z lat 1662–1663 oraz księgę komisji wojskowo-skarbowej z Wilna z 1667 r. Dzięki temu Czytelnicy mają wyjątkową okazję do zapoznania się z informacjami na temat liczebności, składu i struktury armii litewskiej podczas wielkich konfliktów w latach 1648–1667, tzn. walk z Kozakami (powstanie Chmielnickiego), a następnie wojen z Moskwą i Szwecją. W obszernym wprowadzeniu zostały zaś omówione najważniejsze zagadnienia związane z funkcjonowaniem skarbowości litewskiej w drugiej połowie XVII w. Przedstawiono w nim stan badań historiografii polskiej, litewskiej oraz białoruskiej na ten temat, stan zachowania bazy źródłowej oraz klasyfikację podstawowych typów źródeł skarbowych i ich specyfikę. ****** The Grand Duchy of Lithuania During the Reign of John II Casimir Vasa (1648–1668) The volume consists of three treasury sources containing material for the study of Lithuanian military history during the reign of John II Casimir Vasa: the inventory of the Lithuanian treasury expenses from the years 1650–1652, the registry of expenses paid by the treasurer Gabriel Karol Kimbar in 1662 and 1663, and the book of the military-treasury commission from Vilnius from 1667. In the extensive introduction, the authors discuss the issues related to the functioning of Lithuanian treasury in the second half of the 17th century. They present the state of Polish, Lithuanian and Belarusian historiographical research, the state of preservation of the source database and the classification of basic types of treasury sources and their specific nature.