Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego

Książka ta jest wynikiem badań nad świadomością i rozumieniem wiedzy na temat możliwości kariery informatyka w środowisku akademickim związanym z zarządzaniem procesami i projektami. Przywraca również pojęcie tzw. informatyka ekonomicznego, działającego głównie w obszarach analizy organizacji i logicznego projektowania rozwiązań informatycznych, a następnie ich testowania i wdrażania, co znajduje swoje odzwierciedlenie w metodach i ich implementacji w zarządzaniu procesami i projektami. Publikacja stanowi przegląd najważniejszych problemów dotyczących stanu i kierunków rozwoju kariery informatyka, w różnych przekrojach oraz otoczenia infrastrukturalnego z nią związanego. ****** Determinants and Challenges in a Career of an Economic IT Specialist This book results from research into the awareness and understanding of IT career opportunities in process and project management academia. It also restores the notion of the so-called economic IT specialist, operating mainly in the organisational analysis and logical design of IT solutions, followed by their testing and implementation, reflected in the methods and their implementation in process and project management. The publication provides an overview of the most important issues concerning the state and direction of the IT career, in various cross-sections, and the infrastructure environment associated with it.

Publikacja jest pierwszym kompleksowym opracowaniem dziejów i architektury historycznego zespołu budynków Uniwersytetu Warszawskiego znajdujących się w obrębie Krakowskiego Przedmieścia i ulicy Oboźnej oraz sąsiadującego z nimi kościoła Sióstr Wizytek. To unikatowe założenie urbanistyczne powstało w miejscu dawnej rezydencji królewskiej dynastii Wazów (XVII w.), rozbudowanej i przekształconej następnie w Szkołę Rycerską (2. poł. XVIII w.), a wreszcie w kampus uniwersytecki (XIX w.). O złożonych losach warszawskiej Alma Mater autorzy opowiadają w kilkunastu bogato ilustrowanych rozdziałach poświęconych zabytkowym gmachom, koncentrując się nie tylko na architekturze, ale także na postaciach profesorów i wychowanków Uniwersytetu – wybitnych przedstawicieli polskiej nauki i kultury. ****** The University of Warsaw. The Historical Campus and Its History The publication is the first comprehensive study of history and historical architecture of Warsaw University buildings located within Krakowskie Przedmieście and Oboźna Streets and the Visitationist Church adjacent to them. This unique urban development was created in the place of the former residence of the Vasa royal dynasty (the 17th century), expanded and transformed into the Warsaw Corps of Cadets (2nd half of the 18th century), and finally into the university campus (the 19th century).The authors talk about the complex history of the Warsaw Alma Mater in several richly illustrated chapters devoted to historic buildings, focusing not only on architecture, but also on the figures of professors and alumni of the University – eminent representatives of Polish science and culture.

Heroism, music, museums, poetry, drama, love, hunting, war, sacrifice… Pottery is a route into so many subjects. This accessible book offers ready-to-use lesson plans and resources for teaching about the ancient world, and for teaching a range of topics via antiquity. The materials use pottery as a resource for understanding ancient culture. Each lesson plan incorporates a particular vase and an animation made from that vase by the Panoply Vase Animation Project (www.panoply.org.uk): Sappho, Dionysus, Libation, Iris and Heracles. These resources can be used with learners of any age and any level of familiarity with ancient Greek culture. Created by experienced educators all over the world, each lesson plan contains an introduction, a lesson including one of the animations, and an exciting activity to extend the learning experience. In the development of this book, young people have been writing poetry and stories, acting, mapping, drawing and designing, recording music, and planning exhibitions – thinking about knowledge-sharing, budgets, and accessibility. From learning about pottery, through a wide range of topics, to making stop-motion animations, this is an action-packed set of resources to make learning enjoyable, challenging, and memorable. ****** Starożytna Grecja uczy. Scenariusze lekcji, animacje waz, materiały edukacyjne Heroizm, muzyka, muzea, poezja, dramat, miłość, polowania, wojna, ofiara… Ceramika jest przepustką do tak wielu tematów. Ta przystępna książka zawiera gotowe scenariusze lekcji i materiały edukacyjne na temat świata starożytnego i na szereg tematów przedstawianych za pośrednictwem starożytności. W materiałach ceramika służy zrozumieniu kultury antyku. Każdy scenariusz odwołuje się do jednej wazy – Safony, Dionizosa, Libacji, Iris, Heraklesa – i animacji na podstawie tej wazy przygotowanej w ramach Projektu Animacji Waz „Panoplia” (www.panoply.org.uk). Materiały są przeznaczone dla uczniów w dowolnym wieku i nie wymagają znajomości kultury starożytnej Grecji. Scenariusze, których twórcami są doświadczeni pedagodzy z różnych stron świata, składają się z: wprowadzenia, lekcji opartej na jednej z animacji i stymulujących zadań dodatkowych. W pracach nad powstaniem książki uczestniczyła młodzież – tworząc poezję i opowiadania, mapy, rysunki i projekty, muzykę i scenariusze wystaw, młodzi uczestnicy zawsze mieli na uwadze metody przekazywania wiedzy, możliwości budżetowe, dostępność. Ambitne i pełne zabawy lekcje, na których uczniowie poznają starożytną ceramikę, zetkną się z różnorodnymi tematami, nauczą się robić poklatkowe animacje, na długo zapadną w pamięć.

Książka o „Kulturze” to wybór, przejrzanych i ponownie zredagowanych, najważniejszych tekstów Andrzeja Mencwela napisanych w ostatnich dekadach o fenomenie miesięcznika „Kultura” i jego znaczeniu w kulturze polskiej i światowej. Publikacja składa się z trzech części: Studium sukcesu. Przykład „Kultury” (1946–1956), Świadectwa (tu m.in. listy Jerzego Giedroycia i wywiad z nim), Nadal aktualne. Tom opatrzył przedmową Krzysztof Pomian. Rozpoczynałem tę pracę ponad trzydzieści lat temu, świadectwem pierwszy list Jerzego Giedroycia do mnie, tutaj zamieszczony. Nie mogę obiecać, że książką tą zamykam już temat „Kultury”, ponieważ pobudzeń ciągle przybywa, co potwierdza korespondencja Jerzego Giedroycia z Józefem Czapskim, o której napisałem zeszłego lata. Jakiekolwiek rzetelne rozważania o Polsce, Polakach, Europie i świecie nowoczesnym nie mogą pominąć dzieła „Kultury”. Nic zresztą, niestety, nie czyni go bardziej aktualnym niż wojna w Ukrainie, więc na terytorium należącym do ULB. Idee Jerzego Giedroycia potrzebują wielu dekad pokoju, aby zostać dopełnione. Nadzieja na to spełnienie nigdy mnie nie opuszcza i staram się do niego przyczyniać. Od autora (fragment) ****** The Book about Kultura The book about Kultura (Culture) is a selection of the most important texts of Andrzej Mencwel, about the phenomenon of the Kultura monthly and its significance in Polish and world’s culture. The texts, written in the last decades, have been reviewed and re-edited. The publication consists of three parts: Studium sukcesu. Przykład „Kultury” (1946–1956) (Study of Success. An Example of Kultura, 1946–1956), Świadectwa (Testimonies) (here, among others, the letters of Jerzy Giedroyc and an interview with him), Nadal aktualne (Still Up-to-date). The foreword was written by Krzysztof Pomian.

Zainteresowanie Mickiewicza językiem prowadziło od dialogu z różnymi odmianami i aspektami filozofii mowy oraz od przedstawienia jego własnych idei w tym zakresie do ich praktycznego zastosowania. Po wileńsko-kowieńskich, młodzieńczych doświadczeniach z greką, łaciną, retoryką, próbach przezwyciężenia rozdźwięku między językiem, „głosem” a „myślą”, inspirowanych teoriami lingwistycznymi romantyków niemieckich i czeskich, po metafizycznych przemyśleniach na temat mowy jako źródła poznania i zjednoczenia Słowiańszczyzny, autor prelekcji paryskich przeszedł do praktycznych operacji na języku. Był to swoisty sprawdzian dla języka jako możliwego świadectwa starożytności Słowian. ****** Mickiewicz and Romantic Philosophy of Language The scope of Mickiewicz’s interest in language was enormous. The fundamental message of the poet’s argument is that speech does not only express reality and depicts it, but in some miraculous way allows us to look into it, learn about the past and predict the future. It is a kind of time machine, which, on the one hand, enables going back to the most distant past, to the beginnings of humanity, not described in chronicles, and on the other hand, allows to design a world about to happen.

Książka jest poświęcona zwyczajom Uniwersytetu Warszawskiego od momentu jego utworzenia w 1816 r. aż po wiek XX. To pierwsza tego typu monografia dotycząca uczelnianych uroczystości oraz ceremonialnych rekwizytów UW. Autor ukazuje rolę, jaką obrzędowość akademicka odgrywała w wielu sferach funkcjonowania uniwersytetu. Swój wywód uzupełnia reprodukcjami archiwalnych zdjęć i dokumentów oraz licznymi kolorowymi ilustracjami przybliżającymi bogaty świat ceremoniału uniwersyteckiego. Punktem wyjścia do rozważań autora były tradycje europejskich ośrodków naukowych, m.in. Bolonii, Paryża, Londynu i Berlina, oraz najstarszych polskich uczelni w Krakowie, Wilnie i we Lwowie. CEREMONIAŁ to bardzo ważny obszar funkcjonowania uczelni, nierozerwalnie związany z jej dziejami i rozwojem. Mimo że historia liczącego sobie jedynie nieco ponad 200 lat Uniwersytetu Warszawskiego pełna była trudnych chwil, a ciągłość jego działania nieraz była wystawiana na próbę, społeczności akademickiej udało się stworzyć piękne i ważne zwyczaje, które przetrwały do dziś. Autor kreśli szerszy kontekst tych procesów, ukazując warszawskie obyczaje uniwersyteckie na tle obrzędowości uczelni w Bolonii, Paryżu, Berlinie, Krakowie czy Wilnie. Czytelnicy dowiedzą się, jakie były okoliczności projektowania najstarszych tóg dla warszawskiej Alma Mater i jak wyglądały insygnia w okresie międzywojennym, a także poznają dekorację i wyposażenie przedwojennej głównej auli w Pałacu Kazimierzowskim, w której odbywały się inauguracje roku akademickiego, promocje doktorów honoris causa oraz wystąpienia znamienitych gości. Przekonają się też, że pewne elementy i rekwizyty związane obrzędowością uczelnianą na jakiś czas zanikały lub przyjmowały obcy kulturowo charakter. Zawsze jednak później powracały, w formie i znaczeniu nawiązujących do dawnych tradycji, by błyszczeć z jeszcze większą mocą w scenerii uniwersyteckiej. ****** Celebrations, Costumes and Insignia in the Ceremonial of the University of Warsaw 1816–1939 The book is devoted to the customs of the University of Warsaw from its establishment in 1816 until the 20th century. It is the first monograph of this type concerning celebrations and ceremonial paraphernalia of the University. The author shows the role that academic rites played in many spheres of functioning of the University. He supplements his work with reproductions of archival photographs and documents, and numerous colour illustrations presenting the rich world of the university ceremonial. The starting point for the author’s considerations were the traditions of European research centres, such as Bologna, Paris, London and Berlin, as well as the oldest Polish universities in Cracow, Vilnius and Lviv.

Tadeusz Mazowiecki (1927-2013), pierwszy niekomunistyczny premier Polski po II wojnie światowej, był niewątpliwie ważną postacią polskiego życia publicznego drugiej połowy XX wieku. Powstała zatem inicjatywa przygotowania kilkutomowej edycji rozproszonych pism Mazowieckiego oraz dokumentów z nim związanych, która obejmowałaby czasy jego działalności społecznej i politycznej. Protokoły posiedzeń rządu Tadeusza Mazowieckiego stanowią drugi tom serii pism i dokumentów związanych z tym politykiem, wydawanej od 2023 r. przez Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego we współpracy z Katedrą im. Tadeusza Mazowieckiego i Wydział Nauk Politycznych i Stosunków Międzynarodowych UW. Ukazują się w 35. rocznicę powołania pierwszego po II wojnie światowej niekomunistycznego rządu w Polsce. Protokoły nie były dotąd publikowane. Rzeczowy, ograniczony do minimum zapis wszystkich kluczowych zadań i podejmowanych wtedy decyzji oddaje charakter posiedzeń i pracy rządu. Protokoły dokumentują skalę i tempo wprowadzanych zmian, informują, co i kiedy było najważniejsze w czasach, gdy wszystko się zmieniało i każda zmiana była ważna. Ukazują, jak powstawały państwo demokratyczne po latach ustroju autorytarnego i gospodarka wolnorynkowa w miejsce komunistycznej ekonomii niedoborów. Rejestrują wszystkie najważniejsze rządowe kontakty zagraniczne. Odnaleźć można w nich też informacje o instytucjach, które działają do dziś, a wówczas się rodziły. Rząd Mazowieckiego kładł podwaliny nowej państwowości polskiej – w kraju zdewastowanym gospodarczo i ustrojowo przez niemal pół wieku komunizmu. Przeprowadził Polskę od autorytaryzmu do demokracji, a jej gospodarkę od niewydolnej systemowej biedy do wolnego rynku. Nie były to reformy doskonałe, ale były rewolucyjne, choć wprowadzane drogą ewolucyjną. Piętnaście miesięcy rządu Mazowieckiego wystarczyło, by Polska zaczęła strategiczne zmiany w każdej dziedzinie, później kontynuowane. Nie wystarczyło jednak, by wszystko zrobił rząd Mazowieckiego – choć to jemu potem najłatwiej zarzucano błędy transformacji, a nie jego krytykom i następcom. Tadeusz Mazowiecki był człowiekiem przywiązującym duże znaczenie do świata wartości. Politykę postrzegał jako działanie dla dobra wspólnego. Dziś już nie jest to cecha, która kojarzy się z politykami. Dlatego warto przypomnieć, że politykę można uprawiać inaczej i że można było ją tak uprawiać jeszcze niedawno.

Publikacja omawia aktywność dyplomacji Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej w relacjach z Republiką Federalną Niemiec na przykładzie wizyty wicekanclerza i ministra spraw zagranicznych RFN Hansa-Dietricha Genschera. Autor wykorzystuje nieznane dotąd, odtajnione przez Instytut Pamięci Narodowej, akta obrazujące pracę analityczną i operacyjną polskiego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych, a także materiały wytworzone przez stronę niemiecką. Opisuje proces prowadzący do zrealizowania wspomnianej misji dyplomatycznej, jej przebieg oraz ówczesną analizę jej efektów prezentowaną w materiałach państwowych i prasie. ****** "Diplomacy in the Eyes of Intelligence. The Origin, Course and Results of Hans-Dietrich Genscher’s Visit to the Polish People’s Republic in January 1988 in the Light of the Analytical and Operational Work of the Ministry of Internal Affairs – A Case Study" The publication discusses the diplomacy of the Polish People’s Republic in relations with the Federal Republic of Germany on the example of the visit of Vice-chancellor and the Secretary of Foreign Affairs of the FRG, Hans Dietrich Genscher. The author uses files hitherto unknown and declassified by the Institute of National Remembrance, which show analytical and operational work of the Polish Ministry of Internal Affairs, as well as the materials generated by the German side. He describes the process leading to the completion of the diplomatic mission, its course and the analysis of its effects presented in state materials and the press at the time.

Die im Band publizierten 18 Studien greifen die Problematik der Beziehungen zwischen Märchen und Gesellschaft aus diversen kulturellen Perspektiven auf und berücksichtigen ein reiches Spektrum von Forschungsfragen, methodologischen Ansätzen und zu analysierenden Materialien. Denn in den Beiträgen wird nicht nur auf die Frage eingegangen, wie das Märchen mit der sozialen Problematik zurechtkommt, sondern auch darauf, wie das Märchen in der Gesellschaft funktioniert. Untersucht werden Texte aus dem albanischen, amerikanischen, burmanischen, deutschen, georgischen, österreichischen und nicht zuletzt polnischen Kulturkreis. Von daher weist das Buch auf den Reichtum und die Vielschichtigkeit des thematischen Komplexes „Märchen und Gesellschaft“ hin und bietet hoffentlich Impulse und Anregungen zur weiteren Beschäftigung mit ihm. ****** „Bajka i społeczeństwo” Publikacja stanowi obszerną próbę spojrzenia na wieloaspektową problematykę związków między bajką a społeczeństwem, zaprezentowaną przez badaczy pochodzących z różnych ośrodków badawczych: Gruzji, Niemiec, Szwajcarii i Stanów Zjednoczonych. Autorzy pokazują możliwości zaistnienia problematyki społecznej w bajce oraz funkcjonowania bajki w społeczeństwie. Teksty cechuje zróżnicowany charakter oglądu badawczego, ponieważ odnoszą się one do albańskiego, amerykańskiego, austriackiego, birmańskiego, gruzińskiego, niemieckiego i polskiego kręgu kulturowego. Tom charakteryzuje nie tylko bogactwo tematyczne i metodologiczne, lecz także szerokie spektrum gatunkowe badanych tekstów obejmujące bajki ludowe i literackie, opowiadania i powieści. Książka jest efektem projektu zrealizowanego w Instytucie Germanistyki UW w ramach prac Interdyscyplinarnego Bajkoznawczego Zespołu Badawczego (IBZB). Zainteresuje literaturoznawców, bajkoznawców, kulturoznawców, folklorystów, germanistów, amerykanistów. ****** „Folk and fairy tale and socjety” This volume contains 18 scholarly papers that analyse the relationships between folk and fairy tales and society using a broad range of cultural perspectives, research questions, methodological approaches, and source materials. The authors explore the treatment of social issues in folk and fairy tales on the one hand, and how these tales function in societies on the other. The analysis includes source texts rooted in Albanian, American, Burmese, German, Georgian, Austrian, and Polish cultural contexts. As such, the book showcases the richness and multi-layered quality of the “folk and fairy tales/society” thematic complex, providing inspiration for further research.

Autorskie tłumaczenie "Dhammapady", jednego z najbardziej znanych tekstów buddyjskich, który uznawany jest za słowa samego Buddy. Zawiera pouczenia o dobrym i szlachetnym życiu. Tekst opatrzony jest komentarzem filologiczno-kulturoznawczym. ****** "Dhammapada, or the Trace of Things" An original translation of "Dhammapada", one of the most well-known Buddhist texts, believed by the followers to be words of Buddha himself. It contains teachings on good and noble life. The text is supplemented with the translator’s philological and cultural commentary.

Pierwsza monografia, w której przeanalizowano zagadnienia związane z wybranymi miastami i regionami w kontekście nauczania cudzoziemców języka polskiego. Autorzy zastanawiają się nad możliwościami wykorzystywania tematyki lokalnej, jej wpływem na poznawanie kultury w rozumieniu narodowym oraz nad tym, w jaki sposób kształtuje ona postrzeganie kraju jako spójnego „tworu kulturowego” i zróżnicowanego zbioru kultur regionalnych. Wskazują też na możliwości podejmowania tematyki lokalności na zajęciach języka polskiego jako obcego, dzieląc się własnymi doświadczeniami i propozycjami dydaktycznymi. ****** The Polish Language for Foreigners – Locality and Regionalism The first monography which analyzes issues related to selected cities and regions in the context of teaching Polish to foreigners. The authors are considering the possibilities of using local topics, their influence on the learning of culture in a national sense and the way in which it shapes the perception of the country as a cohesive “cultural creation” and a diverse collection of regional cultures. They also point out the possibilities of taking up local topics in the lessons of Polish as a foreign language while sharing their personal experience and didactic suggestions.

Książka przedstawia dzieje południa Afryki w momencie przejściowym, kiedy pojawiają się tam Europejczycy, ale nie są jeszcze siłą dominującą. Jest to historia, w której Afrykanie są ciągle partnerami, a nie ofiarami i kształtują dzieje regionu w nie mniejszym stopniu niż przybysze. Jednocześnie to przedstawienie procesu, który prowadzi do powstania ładu kolonialnego, choć jeszcze nie w jego finalnej postaci. Pokazuje przemiany wzajemnych relacji, ale także wewnętrznego układu sił w regionie. ****** Between Conflict and Coexistence: Natal and Zululand in 1824–1856 The book depicts the history of Southern Africa in a transition period, after the arrival of Europeans but before they became a dominant power in the region. It is a history in which Africans are still partners, not victims, and shape local realities not less than the newcomers. At the same time, it is a presentation of the process which led to the rise of the colonial order, albeit not yet in its final form. It shows the transformation of mutual relations but also of the regional balance of power.

Młoda Polska to jeden z najpopularniejszych okresów w naszej historii sztuki. Dowodzi tego mnogość studiów naukowych, monografii artystów, wystaw, albumów. Patrząc głębiej, można dostrzec jednak niezliczone białe plamy, zjawiska zapomniane lub dotąd nieodkryte. Zwłaszcza poza głównym nurtem „wielkich nazwisk” i tzw. ważnych ośrodków. Niezmierzony dotychczas obszar marginaliów wymaga nieustannego odkrywania, wnikliwego spojrzenia na ówczesne popularne (niegdyś) malarstwo, na społeczne i ekonomiczne funkcjonowanie świata sztuki (w tym grafiki, architektury), na pisarstwo twórców niekoniecznie uznawanych do dziś za krytyków czy teoretyków sztuki. ****** Around 1900 – Other Perspectives. Marginalia of Polish Art and Culture Young Poland is one of the most popular periods of our history of arts. It is evidenced by a multitude of scientific studies, artists’ monographs, exhibitions, albums. Looking further, however, one might notice countless white spots, forgotten or yet undiscovered phenomena, especially outside of the mainstream of “big names” and important centres. Immeasurable as of yet, field of marginalia requires constant exploration, profound look into then popular painting, social and economic functioning of the world of arts (including graphics and architecture), writing of creators that are not necessarily considered critics or art theoreticians till this day.

Książka porusza zagadnienia mało obecne w historiografii, pisanej na ogół z perspektywy historii narodowych. Autorzy i autorki, opisując życie na polsko-ukraińskim pograniczu, odsłaniają mechanizmy prowadzące do załamania przedwojennego ładu społecznego oraz przyglądają się stosowanym przez lokalną ludność strategiom przetrwania, które polegały między innymi na posługiwaniu się tożsamością etniczną w sposób zmienny, zależny od okoliczności. Książka oferuje wielowymiarowy wgląd w dynamikę relacji społecznych w ówczesnej wsi, z uwzględnieniem sytuacji kobiet i dzieci oraz postaw wobec ludności cywilnej wśród partyzantów należących do różnych formacji. Dużo uwagi poświęcono sytuacji świadkowania przemocy przez ówczesne dzieci i specyfiki osadzonej w tych doświadczeniach pamięci. W książce mówi się też o tym, jak mieszkańcy tego regionu obecnie postrzegają swoją lokalną tożsamość i jaką rolę w procesie pamiętania i uobecniania przeszłości odgrywa ich otoczenie materialne. ****** Precarious Lives on Both Sides of the San. Memories of the Last Generation of Witnesses to World War Two and the Post-War Period The book touches upon issues largely absent from the usual nation-centred historiography. The authors describe life in the Polish-Ukrainian borderland, laying bare the mechanisms that led to the collapse of pre-war social order and scrutinizing the survival strategies used by the local population, one of which was the labile recourse to ethnic identity depending on the situation at hand. The book offers a multifaceted insight into the dynamic of social relations in the period’s countryside, including the situation of women and the attitudes towards the civilian population on the part of partisans from different formations. Much attention is devoted to child witnesses of violence and the specificity of the memory stemming from those experiences. Also discussed is the perception that today’s inhabitants of the region have of their local identity as well as the role played in the processes of remembering and recalling the past by the material surroundings.

Autor podejmuje dyskusję z częstym w literaturze przedmiotu przekonaniem, że Kant, odrzucając judaizm jako początek chrześcijańskiej historii świętej, a zatem negując jego organiczny związek z chrześcijaństwem, powielał w gruncie rzeczy standardowy pogląd swej epoki. Wbrew tej tezie dowodzi, że na tle oświeceniowej teologii i filozofii Kantowska koncepcja judaizmu miała charakter atypowy lub co najwyżej radykalizowała pewne marginalne tendencje w łonie oświecenia niemieckiego. Publikacja, adresowana przede wszystkim do badaczy filozofii religii Immanuela Kanta, zainteresuje również badaczy oświecenia, historyków filozofii, judaistów i teologów, szczególnie zajmujących się tzw. teologią zastępstwa. ****** Kant and Judaism and Christianity Against the Background of German Enlightenment The author discusses the common belief that Kant, rejecting Judaism as the beginning of Christian sacred history, thus denying his organic connection with Christianity, essentially represented the standard view of his era. Contrary to this thesis, he proves that against the background of Enlightenment theology and philosophy, the Kantian concept was atypical or, at the most, radicalized certain marginal tendencies within the German Enlightenment.

Monografia wieloautorska ukazuje sylwetkę Karola Irzykowskiego w dwudziestoleciu międzywojennym, prezentując stosunek krytyka wobec Młodej Polski oraz jego interakcje z awangardą. Artykuły syntetyzują też refleksję Irzykowskiego na temat zmysłowej reprezentacji doświadczenia, wskazując na jego aktywność intelektualną w dziedzinie teatru i kina. Autorzy omawiają ponadto dyskusje Irzykowskiego z marksizmem, polemiki krytyczne wobec Żydów (środowiska „Wiadomości Literackich”), stosunek do Polskiej Akademii Literatury. Ostatni blok tekstów poświęcony jest unikatowemu klerkostwu pisarza i wynikającej z niego samotności na tle innych modeli klerkostwa w kontekście m.in. geografii literackiej oraz oskarżeń Irzykowskiego o antysemityzm. ****** Karol Irzykowski in the Interwar Period. Studies and Discussions on the 150th Anniversary of the Birth of the Critic This monograph, prepared by numerous authors, shows the figure of Karol Irzykowski in the interwar period, presenting the attitude of the critic towards the Young Poland movement and his interactions with the avant-garde. The articles synthetize Irzykowski’s reflections on the sensual representation of experience, pointing to his intellectual activity in the field of theatre and cinema. The authors address Irzykowski’s discussions with Marxism, his polemics critical of the Jews (the circle of “Wiadomości Literackie”), his attitude to the Polish Academy of Literature. The last bloc of texts is devoted to a unique clercism of the writer and the solitude resulting from it, shown against the background of other models of clercism in the context of literary geography and Irzykowski's accusations of anti-Semitism.

Książka jest pierwszą całościową i wszechstronną próbą prezentacji skomplikowanych problemów relacji polsko-białoruskich osadzonych w szerokim kontekście międzynarodowym. Przemiany polityczne i tranzycja ustrojowa w Europie Środkowej i Wschodniej po 1989 roku zapoczątkowały nawiązywanie przez Polskę stosunków dyplomatycznych z państwami byłego bloku wschodniego, ale także z tymi, które w wyniku rozpadu ZSRS odzyskały suwerenność. W tej grupie zagadnień relacje z Białorusią nie wysuwały się na pierwszy plan, a ich kolejne fazy charakteryzowały się na przemian próbami dialogu, przeplatanymi okresami regresu i wzajemnej podejrzliwości. Najbardziej dramatyczny był okres od 2020 do 2023 roku, kiedy Białoruś z inspiracji Rosji wywołała kryzys migracyjny na granicy z Polską, a następnie zaangażowała się w wojnę Kremla przeciwko Ukrainie. ****** The Strategic Challenges of the Eastern Neighbourhood. The Republic of Poland and the Republic of Belarus in the Years 1991–2022 The book is the first comprehensive attempt to present complex problems in the Polish-Belarusian relations embedded in a broad international context. Political changes and the transition in Central and Eastern Europe after 1989 initiated the establishment of diplomatic relations with the countries of the former Eastern bloc as well as with those which regained independence after the fall of the Soviet Union. In this group of issues, the relations with Belarus did not come to the forefront, and their subsequent phases were characterized by alternating attempts at dialogue, interspersed with periods of regression and mutual suspicion. The most dramatic period was from 2020 to 2023, when Belarus, inspired by Russia, caused a migration crisis on the border with Poland, and then became involved in the Kremlin war against Ukraine.

Pierwszy polski przekład książki autorstwa jednej z najważniejszych na świecie badaczek zajmujących się historią nauki i historią wiedzy. Françoise Waquet pisze o znaczeniu emocji w tworzeniu nauki, a zarazem o nauce ukontekstowionej – medialnie, materialnie, cieleśnie, przestrzennie. Autorka śledzi rozterki, nadzieje i obawy naukowców towarzyszące im w ich codziennej pracy badawczej na przestrzeni wieków i dowodzi, że nie sposób zrozumieć historii nauki i praktyk badawczych bez uwzględnienia osoby badacza, postrzeganego nie tyle jako podmiot w pełni racjonalny, ile nieustannie targany sprzecznymi emocjami oraz pragnieniami. ****** The Emotional History of Knowledge (17th–21st century) The first Polish translation of the book written by one of the most important researchers in the world, studying the history of science and the history of knowledge. Françoise Waquet writes about the importance of emotions in creating science and about the science in the media, materialistic, physical and spatial context. The author observes the dilemmas, hopes and fears of scientists present in their everyday research work over the centuries, and proves that it is impossible to understand the history of science and research practices without considering the figure of a scientist, perceived not so much as a fully rational subject, but as constantly tormented by conflicting emotions and desires.

W prezentowanym tomie opublikowano trzy źródła skarbowe zawierające najcenniejszy materiał do badania historii wojskowości litewskiej w okresie panowania Jana Kazimierza Wazy: sumariusz wydatków skarbu litewskiego z lat 1650–1652, rejestr wydatków skarbnego Gabriela Karola Kimbara z lat 1662–1663 oraz księgę komisji wojskowo-skarbowej z Wilna z 1667 r. Dzięki temu Czytelnicy mają wyjątkową okazję do zapoznania się z informacjami na temat liczebności, składu i struktury armii litewskiej podczas wielkich konfliktów w latach 1648–1667, tzn. walk z Kozakami (powstanie Chmielnickiego), a następnie wojen z Moskwą i Szwecją. W obszernym wprowadzeniu zostały zaś omówione najważniejsze zagadnienia związane z funkcjonowaniem skarbowości litewskiej w drugiej połowie XVII w. Przedstawiono w nim stan badań historiografii polskiej, litewskiej oraz białoruskiej na ten temat, stan zachowania bazy źródłowej oraz klasyfikację podstawowych typów źródeł skarbowych i ich specyfikę. ****** The Grand Duchy of Lithuania During the Reign of John II Casimir Vasa (1648–1668) The volume consists of three treasury sources containing material for the study of Lithuanian military history during the reign of John II Casimir Vasa: the inventory of the Lithuanian treasury expenses from the years 1650–1652, the registry of expenses paid by the treasurer Gabriel Karol Kimbar in 1662 and 1663, and the book of the military-treasury commission from Vilnius from 1667. In the extensive introduction, the authors discuss the issues related to the functioning of Lithuanian treasury in the second half of the 17th century. They present the state of Polish, Lithuanian and Belarusian historiographical research, the state of preservation of the source database and the classification of basic types of treasury sources and their specific nature.

Oddajemy do rąk Czytelnika monografię wieloautorską, która stanowi pokłosie obrad jubileuszowej konferencji naukowej zorganizowanej na Wydziale Lingwistyki Stosowanej Uniwersytetu Warszawskiego z okazji 50-lecia Instytutu Lingwistyki Stosowanej. Redaktorzy starali się, aby poszczególne rozdziały i problemy poruszane w publikacji korespondowały zarówno z przedmiotem lingwistyki (stosowanej), jak i z jej licznymi subdyscyplinami. Oprócz artykułów, które są poświęcone uznanym w środowisku lingwistów subdyscyplinom, takim jak glottodydaktyka, translatoryka, terminologia czy komunikacja specjalistyczna, w monografii znalazły się teksty traktujące o stosunkowo młodych subdyscyplinach, do jakich należą awialingwistyka i juryslingwistyka. Treść monografii dopełniają cenne rozważania dotyczące szeroko rozumianej kultury i literatury. ****** Polish Schools of Applied Linguistics. The 50th Anniversary of the Institute of Applied Linguistics at the University of Warsaw This multi-author monograph is the result of the jubilee scientific conference organised at the Faculty of Applied Linguistics of the University of Warsaw to celebrate the 50th anniversary of the Institute of Applied Linguistics. The editors aimed to make individual chapters and problems raised in the publication correspond with the subject of (applied) linguistics and its numerous subdisciplines. Apart from the articles devoted to subdisciplines recognised in the linguists’ environment, such as glottodidactics, translation, terminology or specialist communication, the monograph contains texts on relatively new subdisciplines, including avialinguistics and jurisprudence. The monograph is complemented by reflections on broadly understood culture and literature.

Debiutancki tomik śląskiego poety Karola Gwoździa, którego wiersze zadziwiają dojrzałością i przenoszą w świat niezwykły, świat tęsknoty za ojczyzną, w krainę dzieciństwa, a jednocześnie oddają krzyk tysięcy Ślązaków, dla których ziemia śląska to wartość najwyższa. Przestrzeń tomiku wypełniają rozmyślania patriotyczne, wspomnienia, miłość, natura i nostalgia. Oryginałowi w języku śląskim towarzyszy przekład na język ukraiński, który pozwala ukraińskiemu czytelnikowi na zrozumienie Śląska i Ślązaków, a także obrazuje pewnego rodzaju paralele między losami Ślązaków i Ukraińców. ****** Hidden Thoughts The debut book of poetry of the Silesian poet Karol Gwóźdź, whose poems amaze the readers with their maturity and transfer them to the extraordinary world of longing for the homeland, the land of childhood, reflecting, at the same time, the cry of thousands of Silesians for whom their land is of the highest value. The volume is filled with patriotic thoughts, memories, love, nature and nostalgia. The original poems in Silesian are accompanied by their translations into Ukrainian, which allows Ukrainian readers to understand Silesia and Silesians and illustrates some parallels between the fate of Silesians and Ukrainians.

Joan Didion – amerykańska powieściopisarka, dziennikarka, eseistka i autorka scenariuszy. Często pisała o swoich korzeniach i krytycznie patrzyła na historyczne dziedzictwo rodzinnego regionu, pokazując, że determinacja pionierów wypaczyła ich mentalność, ponieważ kształtowała skłonności wsobne i eksploatacyjne. Jej książkowym debiutem była powieść "Rzekobieg" (1963), a sławę przyniosły dwa zbiory esejów i reportaży opisujących Amerykę doby kontrkultury: "Dryfując do Betlejem" (1968) oraz "Biały album" (1979). Na początku nowego stulecia Didion odniosła wielki sukces dzięki książce "Rok magicznego myślenia" (2005) – przejmującym pamiętniku żałoby po śmierci męża. ****** Joan Didion – an American novelist, journalist, essayist and author of screenplays. She often wrote about her Californian roots and critically reassessed the historical legacy of her native region, showing that the determination of pioneers shaped their exploitative mentality. Her debut book was a novel titled "Run River" (1963) and she gained general recognition thanks to two non-fiction books about the era of counterculture: "Slouching toward Bethlehem" (1968) and "The White Album" (1979). In the new millennium, Didion achieved a huge success by publishing "The Year of Magical Thinking" (2005), a grief memoir written after her husband’s death.

Głównym problemem rozważanym w książce jest doświadczanie czasu zdeponowanego w pamięci kultury – w jej tekstach, przed-tekstach i „pozatekstach”, zgromadzonych w archiwach. Pamięci towarzyszy, także w skali kulturowej, zapominanie. Oba te integralnie połączone ze sobą procesy decydują zarówno o aktualności przeszłej wiedzy, jak i o jej wypadaniu z dominujących aktualnie obiegów, a niekiedy o nieoczekiwanych powrotach. Kolejne rozdziały książki, poświęcone „starowatorom” literaturoznawstwa XX stulecia (przede wszystkim Michaiłowi M. Bachtinowi, Romanowi Ingardenowi i Romanowi Jakobsonowi), podejmują pytania o obecność i ważność ich dokonań dzisiaj. Odzyskiwaniu czasu przeszłego dokonanego i przekształcaniu go w czas przeszły niedokonany służą także analizy niezwykłego fenomenu w skali środkowo- i wschodnioeuropejskiej: studenckich kół naukowych, w których rodziło się nowoczesne literaturoznawstwo. Takim fenomenem są także zrodzone w pierwszych dekadach XX wieku literaturoznawcze terminy, których cyrkulowanie w światowym obiegu, przenikanie do dyscyplin ościennych, przesunięcia znaczeniowe (a nawet nazwowe) pozwalają prześledzić nie tylko zmienne koleje badań literackich, ale także postawić pytanie o ich tożsamość. Ta, choć wydaje się nader rozchwiana, jak wynika ze studiów obejmujących całe stulecie, okazuje się zastanawiająco stabilna. ****** Experiencing Time in the Archives The main problem discussed in the book is the experience of time deposited in the memory of culture – its texts, pre-texts and “beyond-texts” collected in archives. Memory is accompanied – also on a cultural scale – by forgetting. Both of these integrally connected processes determine the topicality of past knowledge and its falling out of the currently dominant circuits, and sometimes unexpected returns. The subsequent chapters of the book, devoted to “oldvators” of literary criticism (mainly Mikhail Bakhtin, Roman Ingarden and Roman Jakobson), ask about their presence and the importance of their achievements today. The analyses of this unusual phenomenon on the Central and Eastern European scale – student scientific circles in which modern literary studies were born – serve to recover past perfect and transform it into past imperfect. Such a phenomenon are also literary terms born in the first decades of the 20th century, whose circulation in the world, penetration into the neighboring disciplines, semantic (and even name) shifts allow to trace not only the changing story of literary research, but also to ask a question about its identity. This identity, although seemingly unstable, as shown by studies spanning the entire century, appears to be surprisingly steady.

Czwarta publikacja z cyklu Respublica Litteraria "in Action", stanowiącego jedną z części projektu edytorskiego Corpus Epistularum Ioannis Dantisci, który od dwóch dziesięcioleci realizowany jest w Uniwersytecie Warszawskim pod kierunkiem Anny Skolimowskiej i Jerzego Axera. W cyklu tym publikowane są wystąpienia uczestników sesji naukowych towarzyszących posiedzeniom międzynarodowej rady programu „Rejestracja i publikacja korespondencji Jana Dantyszka (1485–1548)”. Problematyka spotkań dotyczy różnych aspektów funkcjonowania w XVI wieku międzynarodowego środowiska, po łacinie zwanego "respublica litteraria", tworzonego przez ludzi pióra, uczonych i intelektualistów Europy. W najnowszym tomie obok tekstów związanych z szeroko pojętą tematyką reprezentacji przestrzeni geograficznej w kulturze epoki wczesnonowożytnej znalazło się itinerarium Piotra Tomickiego, obejmujące okres, gdy sprawował on urząd podkanclerzego koronnego. The fourth publication in the Respublica Litteraria "in Action series", part of the editorial project Corpus Epistularum Ioannis Dantisci conducted at the University of Warsaw for two decades under the direction of Anna Skolimowska and Jerzy Axer. The series features papers from participants in the scientific sessions held alongside the international council meetings of the “Registration and Publication of Ioannes Dantiscus’ Correspondence (1485–1548)” programme. The issues of the meetings deal with various aspects of the international environment in the sixteenth century, called in Latin "respublica litteraria", formed by the literati, scholars and intellectuals of Europe. The latest volume, in addition to texts related to the broad topic of the representation of geographical space in the culture of the Early Modern era, includes an itinerary of Piotr Tomicki, covering the period of his tenure as Sub-Chancellor of the Crown of the Kingdom of Poland.