Chronicon

"W dniach 21-23 września 2022 r. na Wydziale Humanistycznym Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach odbył się VII Kongres Mediewistów Polskich. Temat przewodni kongresu - "Wielokulturowość średniowiecza. Ludzie i idee" świadomie nawiązywał do historycznie wielokulturowego społeczeństwa, które od średniowiecza zamieszkiwało (i do dziś zamieszkuje) Górny Śląsk. [...] Obrady zgromadziły ponad 250 badaczy i badaczek zajmujących się szeroko rozumianą problematyką epoki średniowiecza, przede wszystkim historyków, ale także archeologów, historyków sztuki, filologów i filozofów. ... w niniejszym tomie publikujemy cztery artykuły będące pokłosiem referatów plenarnych wpisujących się w przewodni temat Kongresu - "Wielokulturowość średniowiecza. Ludzie i idee". (z Przedmowy)

"W dniach 21-23 września 2022 r. na Wydziale Humanistycznym Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach odbył się VII Kongres Mediewistów Polskich. Temat przewodni kongresu - "Wielokulturowość średniowiecza. Ludzie i idee" świadomie nawiązywał do historycznie wielokulturowego społeczeństwa, które od średniowiecza zamieszkiwało (i do dziś zamieszkuje) Górny Śląsk. [...] Obrady zgromadziły ponad 250 badaczy i badaczek zajmujących się szeroko rozumianą problematyką epoki średniowiecza, przede wszystkim historyków, ale także archeologów, historyków sztuki, filologów i filozofów. Niniejszy tom jest pokłosiem 18 sekcji pt. "Gdy średniowiecze stawało się nowożytnością", której moderatorem był prof. dr hab. Bogusław Czechowicz z Uniwersytetu Śląskiego w Opawie. (z Przedmowy)

"W dniach 21-23 września 2022 r. na Wydziale Humanistycznym Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach odbył się VII Kongres Mediewistów Polskich. Temat przewodni kongresu - "Wielokulturowość średniowiecza. Ludzie i idee" świadomie nawiązywał do historycznie wielokulturowego społeczeństwa, które od średniowiecza zamieszkiwało (i do dziś zamieszkuje) Górny Śląsk. [...] Obrady zgromadziły ponad 250 badaczy i badaczek zajmujących się szeroko rozumianą problematyką epoki średniowiecza, przede wszystkim historyków, ale także archeologów, historyków sztuki, filologów i filozofów. Niniejszy tom jest pokłosiem 11 sekcji pt. "Architektura średniowieczna i archeologia - konteksty", której moderatorką była byli prof. dr hab. Teresa Rodzińska-Chorąży z Uniwersytetu Jagiellońskiego. (z Przedmowy)

"W dniach 21-23 września 2022 r. na Wydziale Humanistycznym Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach odbył się VII Kongres Mediewistów Polskich. Temat przewodni kongresu - "Wielokulturowość średniowiecza. Ludzie i idee" świadomie nawiązywał do historycznie wielokulturowego społeczeństwa, które od średniowiecza zamieszkiwało (i do dziś zamieszkuje) Górny Śląsk. [...] Obrady zgromadziły ponad 250 badaczy i badaczek zajmujących się szeroko rozumianą problematyką epoki średniowiecza, przede wszystkim historyków, ale także archeologów, historyków sztuki, filologów i filozofów. Niniejszy tom jest pokłosiem 10 sekcji pt. "Migracje elit rycerskich i szlacheckich w Polsce", której moderatorami byli prof. dr hab. Sobiesław Szybkowski z Uniwersytetu Gdańskiego i prof. dr hab. Jerzy Sperka z Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach. (z Przedmowy)

Poznanie przeszłości własnej „małej ojczyzny” to nie tylko hasło, to realna potrzeba ludzi myślących, odczuwających więzi z tym, co minione, miejscem i ludźmi, kultywowaniem pamięci o nich. (…) Monografia dziejów Kamienia Pomorskiego jest niezwykle interesującym dziełem, wypełnia odczuwalną lukę w polskiej historiografii. (…) Tom został przygotowany przez grono wybitnych znawców dziejów Pomorza. (z recenzji dra hab. Dariusza Główki, prof. IAE PAN) Oddajemy w Państwa ręce pierwszy tom Dziejów Kamienia Pomorskiego kończący się na 1945 roku. Autorzy w przekazywanej Państwu monografii nie zajmowali się wyłącznie samym miastem, ale całym kamieńskim ośrodkiem osadniczym obejmującym miasto, osiedle katedralne oraz trzy wiki: miejski, katedralny i tzw. urzędowy. (…) Monografia zawiera bogaty, najczęściej niepublikowany materiał ilustracyjny i została napisana na podstawie wielu źródeł archiwalnych, zebranych przez autorów podczas kwerend w archiwach polskich i niemieckich. Źródła archiwalne uzupełnia bogata literatura przedmiotu zebrana w zamykającej pracę bibliografii. (…) W imieniu zespołu autorskiego życzę Państwu przyjemnej i pouczającej lektury oraz chwili skupienia i zadumy nad dziejami Państwa małej ojczyzny. (ze Wstępu prof. dra hab. Radosława Gazińskiego)

Książka ma charakter popularnonaukowy, przeznaczona została dla amatorów historii, regionalistów i innych czytelników z pewnymi aspiracjami humanistycznymi. Bardzo dobrze,że została wzbogacona ilustracjami i załącznikiem w postaci wybranych fragmentów żywotów św. Ottona z Bambergu. Tekst spełnia znakomicie cel przybliżenia wszystkim zainteresowanym szeroko pojętej problematyki nawrócenia Pomorzan na chrześcijaństwo oraz znaczenia przełomu, jaki dokonał się w ich kraju za sprawą św. Ottona z Bambergu i Bolesława Krzywoustego. (z recenzji Prof. dr. hab. Andrzeja Pleszczyńskiego)

Autorka wprowadza czytelników w świat tekstyliów biblijnych, odsłaniając przed nimi bogactwo i różnorodność terminów hebrajskich oraz ich ekwiwalenty greckie. Charakterystyczne odniesienia do tekstyliów używanych przez Izraelitów wskazują, że zwyczaje zmieniały się pod wpływem przemian politycznych na Bliskim Wschodzie. Modę narzucał ten, kto aktualnie dominował. Kontekst kulturowy i historyczny, w którym powstały analizowane teksty, odgrywa kluczową rolę w opisie postaci biblijnych, ich tożsamości, cech (np. skromność), ceremonii i rytuałów czy komunikacji niewerbalnej. Monografia stanowi całościowe, kompetentne opracowanie specjalistycznej wiedzy leksykograficznej, prezentując zestawienie i analizę pojęć związanych z tekstyliami w Biblii. Jest cennym źródłem informacji dla tych, którzy pragną zgłębić niuanse i symbolikę związane z tą tematyką w biblijnych narracjach. Lektura tej publikacji może prowadzić do osobistej refleksji i duchowych spostrzeżeń dotyczących przekazu biblijnego, łączących się z tematyką skromności, tożsamości, sprawiedliwości czy przemiany duchowej. Z recenzji dr hab. Anny Kuśmirek, prof. UKSW

Eseje stanowią wybór publikacji ukazujących się w latach 2018-2022, w których przedstawione zostały okoliczności utworzenia getta, poszczególne grupy zamkniętych tam osób i wybrane instytucje. Teksty opowiadają o warunkach bytowych oraz samopomocy, w tym opiece nad dziećmi, a także o kwestiach dotyczących życia religijnego i kulturalnego oraz o walce żydowskich powstańców w getcie w kwietniu 1943 r. Ważnym tematem poruszanym w tomie są też dzieje szpitala Bersohnów i Baumanów w czasie powstania warszawskiego w 1944 r. oraz dalsze losy obszaru dawnej dzielnicy żydowskiej i terenu małego i dużego getta wpisanych we współczesną tkankę miasta. Książka pozwala z szerszej perspektywy przyjrzeć się i zrozumieć, jak wyglądało życie codzienne za murem, walka o żywność, walka z chorobami, walka z niemieckim nazistowskim terrorem o godność, o przetrwanie, o życie. Warszawskie getto to "miasto w mieście", utworzone 2 października, zamknięte 16 listopada 1940 r., a następnie "zlikwidowane" w ramach niemieckiej Akcji "Reinhardt" w maju 1943 r. Książka stanowi wkład w upamiętnienie tragedii i heroizmu polskich Żydów. Publikacja powstała w związku z obchodami 80. rocznicy Akcji "Reinhardt". (Albert Stankowski, Dyrektor Muzeum Getta Warszawskiego)

Eseje stanowią wybór publikacji ukazujących się w latach 2018-2022, w których przedstawione zostały okoliczności utworzenia getta, poszczególne grupy zamkniętych tam osób i wybrane instytucje. Teksty opowiadają o warunkach bytowych oraz samopomocy, w tym opiece nad dziećmi, a także o kwestiach dotyczących życia religijnego i kulturalnego oraz o walce żydowskich powstańców w getcie w kwietniu 1943 r. Ważnym tematem poruszanym w tomie są też dzieje szpitala Bersohnów i Baumanów w czasie powstania warszawskiego w 1944 r. oraz dalsze losy obszaru dawnej dzielnicy żydowskiej i terenu małego i dużego getta wpisanych we współczesną tkankę miasta. Książka pozwala z szerszej perspektywy przyjrzeć się i zrozumieć, jak wyglądało życie codzienne za murem, walka o żywność, walka z chorobami, walka z niemieckim nazistowskim terrorem o godność, o przetrwanie, o życie. Warszawskie getto to "miasto w mieście", utworzone 2 października, zamknięte 16 listopada 1940 r., a następnie "zlikwidowane" w ramach niemieckiej Akcji "Reinhardt" w maju 1943 r. Książka stanowi wkład w upamiętnienie tragedii i heroizmu polskich Żydów. Publikacja powstała w związku z obchodami 80. rocznicy Akcji "Reinhardt". (Albert Stankowski, Dyrektor Muzeum Getta Warszawskiego)

Wojna i magia to - jak próbuje wykazać autor niniejszej książki - nierozłączny duet codzienności wczesnośredniowiecznego świata Słowian. Magia przenikała do konfliktów zbrojnych na różnych ich etpach, zarówno przed, w trakcie, jak i po. Związek ten można nazwać intensywnym, a niekiedy i destrukcyjnym. Wynikające z nakazów religijnych powody podjęcia działań zbrojnych czy prowadzone w ich trakcie czynności wymykały się ogólnie przyjętym regułom, a niekiedy nawet przeczyły zdrowemu rozsądkowi. Podróż po intrygującym świecie słowiańskich wojen jest wieloetapowa i zaczyna się w czasach wspólnoty nieznającej wodza, a kończy na zhierarhizowanej monarchii. Autorowi udało się w interesujący i przystępny językowo sposób przedstawić to zagadnienie, bez zawiłości charakterystycznych dla opracowań stricte naukowych, choć książka wyposażona jest w cały aparat pozwalający osobom dociekliwym na samodzielne zgłębianie tematu. (z recenzji prof. IAiE PAN dr. hab. A. Janowskiego)

"Niniejsza publikacja udostępnia kolejny etap prac zapoczątkowanego w 2009 roku projektu Radices Silesiae - Silesiacae radices, integrująego środowisko badaczy i instytucji akademickich z Polski, Niemiec i Czech w zakresie historycznych badań śląskoznawczych. To trzecia publikacja w związanej z tym przedsięwzięciem serii, a jej tytuł - podobnie jak dwóch poprzednich - nawiązuje do zorganizowanych w jego ramach konferencji, tym razem właśnie pod hasłem Silesia et orbis, we Wrocławiu w roku 2013. Spotkanie to okazało się przede wszystkim inspiracją do dalszej debaty, gdyż większość zawartych w niniejszym zbiorze artykułów stanowi efekt prac badawczych nieprezentowanych jeszcze w trakcie tych obrad". (ze wstępu)

Spis treści: Pamiętny rok 1017 / 5 Wrocław w świecie Kroniki Thietmara / 9 Ekskurs: kłopotliwa kariera "Wrotizli" / 23 Na tropie początków nazwy piastowskiego grodu na odrzańskim ostrowie / 27 Wortizlaus i Wortizlava â?? para bez legendy / 33 Słowo o Thietmarze / 43 Przypisy / 48 Wybór literatury / 53 Wykaz ilustracji / 55 Od redakcji i autora / 57 Nota o autorze / 59

Doświadczenie chrześcijańskiej historii Nieporozumienia wokół antycznego ateizmu: na przykładzie rzymskiego epikurejczyka Lukrecjusza Gdy odchodzą bogowie... - pogrążenie w nicość czy definicja panteonu w życiu religijnym? Zamyślenie w 850-lecie upadku ArkonyPrzemijanie jako przemienianie. Rozwojowy aspekt czasu i przemijania w ujęciu psychologicznym Kiedy chemia spotyka topologię: o wiązaniach chemicznych w XXI wieku

Spis treści: Księga Jubileuszowa Prof. Kaliny Bartnickiej. Tabula gratulatoria / 7 Profesor Kalina Bartnicka - badacz dziejów oświaty / 9 Z okazji Jubileuszu / 12 Wykaz publikacji Profesor Kaliny Bartnickiej / 13 Promotorstwo i recenzje awansowe Profesor Kaliny Bartnickiej. Nagrody i odznaczenia. Aktywność w organizacjach naukowych / 31 I. HISTORIA I HISTORIA WYCHOWANIA / 35 Jak studiować historię / 37 Historia wychowania - dyscyplina naukowa i przedmiot kształcenia / 59 II. KOMISJA EDUKACJI NARODOWEJ / 71 Koncepcje wychowania obywatelskiego i patriotycznego w szkołach Komisji Edukacji Narodowej / 73 Oryginalność Komisji Edukacji Narodowej na tle europejskim / 97 Sprawa przedruku Ustaw Komisji Edukacji Narodowej w wileńskim okręgu szkolnym w początku XIX w. / 113 III. KSZTAŁCENIE UNIWERSYTECKIE / 127 Przemiany w administracji polskich uniwersytetów na przełomie XVIII i XIX w. / 129 Uniwersytety europejskie na przełomie XVIII i XIX wieku / 159 Jedna z koncepcji organizacji szkolnictwa Wieku Oświecenia w Europie Wschodniej. Okręgi szkolne uniwersyteckie w Polsce i w Rosji: 1781-1803-1835 / 195 Formowanie się wileńskiego uniwersyteckiego ośrodka badań przyrodniczych / 209 Szkolnictwo wyższe w koncepcjach edukacyjnych Stanisława Staszica / 235 De l'education litteraire Izaaka Haffnera-wyraz sprzeciwu profesorów uniwersytetu strasburskiego przeciwko reorganizacjom szkolnictwa wyższego we Francji na przełomie XVIII i XIX w. / 259 Instytut Profesorski w Dorpacie - instytucja kształcąca profesorów dla rosyjskich uniwersytetów na przełomie lat 20. i 30. XIX w. / 273 "Jaki powinien być uniwersytet rosyjski?". Sprawy uniwersyteckie w świetle ankiety Ministerstwa Oświecenia Narodowego w 1849 r. / 301 Absolwenci Uniwersytetu Wileńskiego z lat 1831-1862 / 327 Człowiek uniwersytetu: Michał Pełka Poliński (1783-1848). Kariera akademicka ubogiego szlachcica na Uniwersytecie Wileńskim / 347 IV. PRAKTYKA I MYŚLENIE O WYCHOWANIU / 363 Uwagi Johna Locke'a o wychowaniu dziewcząt / 365 Księdza Józefa Legowicza poradnik życia rodzinnego / 371 Dziecko w świetle pamiętników i powieści polskiego Oświecenia / 381 Choroby literatów, czyli lekarz Wieku Oświecenia o higienie pracy umysłowej / 429 Święta Bożego Narodzenia w 1830 r. w Okręgu Naukowym Wileńskim / 443 Wychowanie państwowe - kwestia ocen / 453 Fotografie Jubilatki / 458 Indeks osób / 470

Spis treści: Wstęp / 7 "ŚWIAT" OTTONA z BAMBERGU: MEMORIA I WARTOŚCI / 11 Stanisław Rosik, Orbis Romanus - Christianitas - Pomerania. Pomorze w "świecie" Ottona z Bambergu: pamięć współczesnych i początki tradycji Apostoła Pomorzan (rekonesans) / 13 Marcin Stabrowski, Aksjosfera świętości w Żywocie z Pruefening Ottona z Bambergu / 53 MIĘDZY NIEMCAMI A POLSKĄ. BAMBERG I JEGO BISKUP / 71 Andrzej Pleszczyński, Niemcy i Polska w czasach Ottona z Bambergu: ludzie i wydarzenia, przestrzenie współpracy i rywalizacji / 73 Adam Krawiec, Wokół pierwszego pobytu Ottona z Bambergu w Polsce - dwór Władysława Hermana, dyplomacja i środowisko intelektualne / 89 Jerzy Strzelczyk, Otton z Bambergu jako biskup Rzeszy / 109 Marcin R. Pauk, Arcem Romanam se gestit habere coaequam. Biskupstwo bamberskie w krajobrazie politycznym i ideowym Rzeszy do początku XII stulecia / 119 Stefan Pfaffenberger, Bamberg zu Beginn des 12. Jahrhunderts - das Zeitalter Bischof Ottos I. aus archaeologischer Sicht / 157 OTTON Z BAMBERGU I POMORZE / 187 Marian Rębkowski, Pomorze w czasach misji Ottonowych. Zarys problemu / 189 Felix Beermann, "Der Gnade des Evangeliums unwuerdig" - warum Otto von Bamberg die Ukranen nicht missionierte / 211 Kinga Zamelska-Monczak, Grody santockie w czasach misji Ottona z Bambergu / 243 Adrien Queret-Podesta, Działalność ołomunieckiego biskupa Henryka Zdika nad Bałtykiem / 267 TRADYCJA I KULT: APOSTOŁ POMORZAN W PRZESTRZENI PAMIĘCI / 275 Ks. Grzegorz Wejman, Kult św. Ottona z Bambergu na Pomorzu zachodnim na przestrzeni wieków / 277 Monika Rusakiewicz, Misje Ottona w Protocollum Augustyna ze Stargardu / 297 Hadrian Kamiński, Pamięć o św. Ottonie z Bambergu w działalności księcia szczecińskiego Barnima III / 307 Wojciech Mrozowicz, Ślady kultu św. Ottona z Bambergu na Śląsku / 319 Paweł Migdalski, Biskup Otton z Bambergu i jego wyprawy misyjne na Pomorzu w polskim piśmiennictwie okresu Polski ludowej / 337

SPIS TREŚCI Wstęp / 7 ROZDZIAŁ I. ŹRÓDŁA I STAN BADAŃ / 15 1.1. Źródła / 15 1.2. Stan badań / 17 ROZDZIAŁ II. RZEKI POMORSKIE W ŚWIETLE ŹRÓDEŁ HISTORYCZNYCH / 27 2.1. Pierwsze wzmianki o Wiśle, Odrze oraz Pianie / 29 2.1.1. Wisła / 29 2.1.2. Odra / 34 2.1.3. Piana / 38 2.2.Wzmianki o rzekach na Pomorzu w XII-wiecznych źródłach narracyjnych / 38 2.2.1. Wzmianki o pomorskich rzekach w kronice Anonima tzw. Galla / 38 2.2.2. Rzeki pomorskie w żywotach św. Ottona / 41 2.2.3. Dolna Odra oraz dorzecze Piany w kronikach Adama z Bremy, Helmolda z Bozowa i Arnolda z Lubeki / 47 2.2.4. Walki duńsko-pomorskie w okolicach cieśnin łączących Zalew Szczeciński z Morzem Bałtyckim w świetle relacji Saxo Gramatyka / 49 2.3. Wzmianki o rzekach na Pomorzu zawarte w dokumentach z XII wieku / 55 2.3.1. Pomorze Zachodnie / 55 2.3.2. Pomorze Wschodnie i Środkowe / 62 ROZDZIAŁ III. RZEKI POMORSKIE W ŚWIETLE ŹRÓDEŁ ARCHEOLOGICZNYCH / 75 3.1. Analiza osadnicza obszaru Pomorza w kontekście rzek / 75 3.2. Środki transportu wodnego oraz infrastruktura rzeczna / 82 3.2.1. Wraki łodzi / 82 3.2.2. Porty / 87 3.3. Rybołówstwo / 91 3.3.1. Dane archeoichtiologiczne / 94 3.3.2. Casus jesiotra / 96 3.3.3. Pozostałości sprzętu rybackiego / 99 3.4. Szlaki handlowe / 101 3.5. Miejsca kultu zlokalizowane nad wodąoraz powiązana z nimi symbolika / 109 3.5.1. Znaczenie wody w religii Słowian / 109 3.5.2. Pogańskie sanktuaria pomorskie zlokalizowane w pobliżu wód / 111 3.5.3. Cmentarzyska położone przy zbiornikach i ciekach wodnych / 116 Podsumowanie / 121 Wykaz skrótów / 125 Bibliografia / 126 Indeks nazw geograficznych / 146 Dedykacja / 150 Zusammenfassung / 153

Spis treści: Słowo wprowadzające / 9 Wykaz skrótów / 11 PROFESOR CZAPLIŃSKI I JEGO WSPÓŁCZEŚNI / 13 KRYSTYN JAKUB MATWIJOWSKI, Lwowscy historycy współtwórcami wrocławskiego ośrodka badań historycznych. Prof. dr hab. Karol Maleczyński / 15 BOGDAN ROK, Wrocławscy historycy dziejów wczesnonowożytnych / 27 LESZEK ZIĄTKOWSKI, Władysław Czapliński wobec przemian w PRL w latach 1980-1981. Przyczynek do poznania wyobrażeń inteligencji polskiej o możliwości i zakresie zmian politycznych w Polsce / 31 ROBERT KOŁODZIEJ, Anatomia sejmu 1640 roku Władysława Czaplińskiego na tle badań nad parlamentaryzmem staropolskim / 41 FILIP WOLAŃSKI, Problematyka religijna w dorobku Władysława Czaplińskiego / 49 JERZY MAROŃ, Historia wojskowości wczesnonowożytnej w badaniach Władysława Czaplińskiego / 57 W KRĘGU ZAINTERESOWAŃ PROFESORA WŁADYSŁAWA CZAPLIŃSKIEGO / 77 STEFANIA OCHMANN-STANISZEWSKA, Władysław IV w świetle pism politycznych z lat 1648-1668 / 79 MAŁGORZATA EWA KOWALCZYK, Opisanie podróży rzymskiej na kapitułę generalską.... Zapiski kapucyna Ignacego Filipeckiego z 1789 roku / 91 AGNIESZKA KNYCHALSKA-JASKULSKA, Sejmik elekcyjny nowogródzki 1733 roku / 103 JAKUB WĘGLORZ, Obcość i inność. Czy chory to inny? / 111 ALEKSANDRA ZIOBER, Dwie ostatnie elekcje Wazów jako przyczynek do awansu majątkowego i urzędniczego wybranych rodzin Wielkiego Księstwa Litewskiego / 123 JUSTYNA BĄK, Temperantia duchowym lekiem na melancholię. Cnota wstrzemięźliwości w barokowym dyskursie kaznodziejskim zakonów pustelniczych / 141 DANIEL WOJTUCKI, Żywe trupy: wiara w powracających zmarłych w świetle wydarzeń w jednym ze śląskich miast w latach 1591-1592 / 151 MARCIN MIKUSEK, Staropolski ogląd świata - kilka słów o badaniach nad percepcją człowieka staropolskiego / 163 Bibliografia / 175

Spis treści: Wprowadzenie / 7 CZĘŚĆ 1. TRASY I MIEJSCA / 9 1. Koleje / 11 2. Drogi, mosty, tunele / 22 3. Koleją i morzem / 25 4. Morzem / 26 5. Kanały / 28 6. Porty / 30 7. Lotniska / 33 8. Rurociągi / 35 9. Linie energetyczne i elektrownie / 38 10. Telekomunikacja / 39 11. Kopalnie / 41 12. Miejsca / 42 CZĘŚĆ 2. LUDZIE, INSTYTUCJE, PROJEKTY / 67 CZĘŚĆ 3. ZNACZENIA I WARTOŚCI / 103 CZĘŚĆ 4. NOWY JEDWABNY ŚWIAT / 153 Literatura / 167 Spis map / 205 Indeks miejscowości, portów, lotnisk / 206 A Short Guide to the New Silk Road. Summary / 213 Krótki przewodnik po Nowym Jedwabnym Szlaku. Streszczenie / 215

JERZY MAROŃ, Profesor Krystyn Matwijowski: szkic do portretu badacza i wychowawcy Bibliografia prac Profesora Krystyna Matwijowskiego za lata 2006-2015 MARIAN CHACHAJ, Konklawe 1769 roku w świetle relacji polskiego bożogrobca Jakuba Lanhausa MIECZYSŁAWA CHMIELEWSKA, Poczucie zagrożenia w społeczeństwie Rzeczypospolitej w dobie elekcji Michała Korybuta Wiśniowieckiego ROBERT KOŁODZIEJ, Ilu posłów brało udział w obradach sejmowych w czasach Jana III Sobieskiego? / 55 STEFANIA OCHMANN-STANISZEWSKA, Diariusz poselstwa Jana Rakowskiego, podskarbiego nadwornego litewskiego do Anglii w 1631 roku JERZY PIETRZAK, Koronacje i koronatorzy królów czeskich GABRIELA WĄS, Charakter i cele poselstwa śląsko-czeskiego do Rzeczpospolitej w 1620 roku - rozważania z zakresu prawa międzynarodowego i praktyki dyplomacji LESZEK ZIĄTKOWSKI, Aktywność dyplomatyczna Krzysztofa Leopolda Schaffgotscha posła cesarskiego podczas elekcji 1674 r. RELIGIA - KULTURA - SPOŁECZEŃSTWO PIOTR BADYNA, Czas w poradniku gospodarskim Jakuba Kazimierza Haura Ekonomia ziemiańska LUCYNA HARC, Kalwinizm na Śląsku w okresie nowożytnym w pracach dwóch dziejopisarzy (F. Lucaego i J.A. Hensela) JACEK DĘBICKI, Późnonowożytnych Ślązaków pisanej pamięci historycznej trwałość BP JAN KOPIEC, Poszukiwanie wspólnych płaszczyzn w aktualnym kościelnym dialogu polsko-niemieckim ZBIGNIEW KWAŚNY, Ludność Marczyc w 1779 r. ANDRZEJ K. LINK-LENCZOWSKI, Żydzi angielscy doby pierwszych Stuartów. Między mitem a rzeczywistością JERZY MAROŃ, W cieniu Warszawy. Badania nad wojskowością czasów nowożytnych we Wrocławiu BOGDAN ROK, Franciszkanin-reformata Stanisław Kleczewski: historyk spraw żydowskich w połowie XVIII w. PAWEŁSZADKOWSKI, O stopniach, stanowiskach i terminologii wojskowej doby wczesnonowożytnej. Przekład i interpretacja w pracy historyka na przykładzie rozważań o XVI-wiecznej armii hiszpańskiej / 211 DANIEL WOJTUCKI, Franz Friedrich Nessel - kat, mieszczanin i przedsiębiorca w XVIII-wiecznym Wrocławiu FILIP WOLAŃSKI, Obraz tolerancji w Rzeczypospolitej w świetle staropolskiego piśmiennictwa historycznego osiemnastego stulecia ROŚCISŁAW ŻERELIK, Johannes Wildpräter zwany Ferinariusem ze Szczepanowa: biogram, krąg rodzinny, bibliografia jego prac WYCHOWANIE I METODYKA NAUCZANIA HISTORII MAŁGORZATA EWA KOWALCZYK, "To dziecko jest miłe, odważne i mądre, ale jego rodzice uczynili błądâ?Ś". Zagraniczna edukacja Kazimierza Rzewuskiego w latach 1766-1768 TERESA KULAK, Wokół problemów kształcenia "płci niewieściej" w dobie wielkiej reformy nauczania szkolnego Komisji Edukacji Narodowej (1773-1794) GRAŻYNA PAŃKO, Polacy, bohaterowie dziejów nowożytnych w czeskich szkolnych podręcznikach historii z lat dziewięćdziesiątych XX w. BARBARA TECHMAŃSKA, Rzeczpospolita XVII wieku na kartach podręczników "Historia i społeczeństwo. Dziedzictwo epok"

Spis treści Wstęp Bożena Popiołek, Między przestrzenią domową a wielką polityką. Aktywność publiczna kobiet w czasach saskich Agnieszka Jakuboszczak, Aktywność polityczna wielkopolskich szlachcianek w XVIII wieku Teresa Kulak, Sprawa udziału kobiet w latach 1808-1812 w pracach Naczelnej Rady Dozorczej Izby edukacyjnej księstwa warszawskiego (na tle oświeceniowych przemian w społeczeństwie polskim u progu XIX wieku) Beata Walęciuk-Dejneka, Droga przez ofiarę, zasługę, poświęcenie... do życia publicznego. literackie wzorce kobiet na przykładzie wybranych utworów z przełomu XVIII i XIX wieku AndrzeJ Szwarc, Czy osoba publiczna może być apolityczna? Casus Gabrieli Tadeusz Stegner, W cieniu mistrza. kobiety aktywne politycznie w otoczeniu Aleksandra Świętochowskiego na przełomie XIX i XX wieku Ewa Maj, Wzorce aktywności kobiet w Narodowej Demokracji (1893-1939) Ewelina Maria Kostrzewska, "Z Bogiem i Narodem". Drogi do polityki ziemianek z królestwa Polskiego na początku XX w. Agnieszka Szudarek, Mieszczańskie stowarzyszenia kobiece w Niemczech wobec zniesienia zakazu przynależności kobiet do partii politycznych na przykładzie Szczecina (1908-1914) Grażyna Wyder, Przejawy politycznej działalności Wielkopolanek w dobie zaborowej w świetle uzasadnień wniosków o nadanie odznaczeń krzyża Niepodległości i Medalu Niepodległości, ustanowionych w 1930 r. Joanna Dufrat, Dyskusje wokół działalności Centralnego wydziału kobiecego PPS i miejsca kobiet w ruchu socjalistycznym w latach 1918-1939 Halina Parafianowicz, Ekscelencje w dyplomacji. Amerykanki w służbie zagranicznej w okresie międzywojennym Monika Piotrowska-Marchewa, Nauczycielki polskich szkół powszechnych i średnich w życiu politycznym II Rzeczypospolitej Zofia Chyra-Rolicz, Aktywność ligi kooperatystek w Polsce wobec zagrożenia państwa w latach 1935-1939 Małgorzata Przeniosło, Polki w Londynie - aktywność społeczna i polityczna w instytucjach polonijnych po II wojnie światowej Agnieszka Chłosta-Sikorska, Polityczne uczestnictwo kobiet w zjazdach Polskiej zjednoczonej Partii Robotniczej z lat 1980-1986. zarys problematyki Małgorzata Dajnowicz, Wzorce aktywności publicznej kobiet w początkach transformacji ustrojowej w Polsce w świetle Kobiety i życia i Urody (1989-1995) Maria Solarska, Kobiety w sferze publicznej/ politycznej - wyzwania historiograficzne Bibliografia (wybór) Wykaz ilustracji

Tożsamość i zróżnicowanie filozofii dialogu. Wstęp do myśli Franza Rosenzweiga JOACHIM PIECUCH, Judaizm i chrześcijaństwo - dwie drogi zbawienia. Filary myślenia religijnego Franza Rosenzweiga MICHAŁ WĘCŁAWSKI, Franz Rosenzweig - filozof hebrajski. O dawnych korzeniach nowego myślenia WITOLD P. GLINKOWSKI, Franza Rosenzweiga eksplikacja "Boskiej antropologii" JAN KRASICKI, Inny i śmierć Innego w filozofii G.W.F. Hegla i Franza Rosenzweiga JAN WADOWSKI, Odosobnienie - Responsoryjność - Partycypacja. Dramat człowieka w relacji do Innego, świata i Boga DOMINIKA JACYK, Wpływ Immanuela Kanta i jego filozofii na myśl dialogiczną Franza Rosenzweiga

Przedmiotem tej monografii jest wojskowość Słowian Połabskich we wczesnym średniowieczu. Do jej głównych zagadnień należą dzieje wojen, a więc ujęta w szerokim kontekście historia polityczno-wojskowa Połabszczyzny, oraz organizacja militarna słowiańskich społeczności Połabia i jej przemiany w ciągu wieków. Książka zawiera ponadto obszerne omówienie źródeł, dotychczasowego stanu badań i słowiańskiego osadnictwa na wczesnośredniowiecznym Połabiu.

Spis treści: Wstęp / 7 I. EDUKACJA / 11 ELŻBIETA BIESIADECKA, Rola pracy w podręcznikach i materiałach metodycznych edukacji społecznej i obywatelskiej w latach 1944-1989 / 13 TERESA MARESZ, Dzieje Rusi - Rosji - Związku Radzieckiego w kontekście stosunków społecznych wynikających z podziału pracy. Przegląd współczesnych rosyjskich podręczników do historii / 29 MAŁGORZATA MACHAŁEK, Problem pracy przymusowej obywateli polskich w Trzeciej Rzeszy w latach II wojny światowej w podręcznikach historii i materiałach dydaktycznych w latach 1990-2012 / 61 ANNA GLIMOS-NADGÓRSKA, Integracja młodego pokolenia międzywojennego województwa śląskiego z Rzeczpospolitą realizowana przez polskie szkolnictwo powszechne / 77 KAROL SANOJCA, Społeczna funkcja szkoły zawodowej w Drugiej Rzeczypospolitej (ze szczególnym uwzględnieniem Kresów Południowo-Wschodnich) / 87 BEATA BRYŚ, Nobilitacja czy pauperyzacja nauczycieli dolnośląskich w latach 1945-1949? / 103 HUBERT MAZUR, Kilka uwag i refleksji o zawodzie i pracy archiwisty w kontekście edukacyjnej funkcji archiwów / 113 BOGUMIŁA HUSAK, Deutsches Museum Nordschleswig (Sonderburg) oraz Deutsches Schulmuseum Nordschleswig (Apenrade) i ich rola edukacyjna dla mniejszości niemieckiej w Północnym Szlezwiku (Dania) / 133 MARCIN MILCZAREK, Platforma edukacyjna Fronter jako narzędzie uczenia historii przez Internet / 149 JACEK PIOTROWSKI, Obywatelska Komisja Edukacji Narodowej jako przejaw aktywności społecznej na rzecz edukacji / 157 EWA RYGUŁA, Jak motywować uczniów do pracy? Problematyka motywacji w podręcznikach coachingu / 171 II. KULTURA / 183 BARBARA KUBIS, "Praca oznacza każdą działalność człowieka" - etos pracy jako wartość w życiu codziennym / 185 TOMASZ PRZERWA, Wokół genezy urlopu wypoczynkowego i weekendu / 211 ARTUR PASKO, Sportowcy niemieccy w polskich i polscy w niemieckich drużynach sportowych w okresie międzywojennym i w czasie II wojny światowej / 225 MATEUSZ PALKA, Josef Sudek, romantyczny indywidualista (1896-1976) / 237 III. SPOŁECZEŃSTWO / 241 GRAŻYNA PAŃKO, Praca w życiu człowieka w świetle pamiętników i wspomnień dziewiętnasto- i dwudziestowiecznych / 243 KATARZYNA RUHLAND, "Czy nauczycielka i urzędniczka powinny wychodzić za mąż?". Mieszczańskie dylematy w kwestii pracy zawodowej kobiet na początku XX w. w świetle wrocławskiego czasopisma dla pań domu / 255 MAŁGORZATA SZYMCZAK, NATALIA GORZKIEWICZ, Kobiety a praca zawodowa w świetle czasopisma "Głos Kobiet" w latach 1907-1939 / 267 WITOLD MARCOŃ, Bronisława Szymkowiak (Szymkowiakówna) - posłanka chadecka do pierwszego Sejmu Śląskiego / 283 MAREK BIAŁOKUR, KL Auschwitz jako miejsce pracy - płaszczyzna spotkań Niemców i Polaków (1940-1945) / 293 BARBARA WAGNER, Przodownik pracy - kategoria totalitaryzmu / 319 MICHAŁZAWISZA, Warunki pracy w przemyśle polskim w latach 1945-1949 w świetle akt inspekcji pracy / 333 NARCYZA BACZEWSKA, Od domów dziecka do rodzin zastępczych. Województwo śląskie w latach 1945-1950 / 349 MAŁGORZATA SKOTNICKA-PALKA, "Usłyszcie mój krzyk". Samospalenie Ryszarda Siwca podczas dożynek 1968 roku (rolniczego święta pracy) / 363 MACIEJ FIC, Rola NSZZ "Solidarność" w obronie praw pracowniczych w Śląskim Instytucie Naukowym w Katowicach / 371 BARBARA TECHMAŃSKA, "Dlaczego zostałem górnikiemâ?Ś". Praca z perspektywy mieszkańców Zagłębia Miedziowego / 383

Spis treści: Zaproszenie /5 Pokój numer pięć. Wyspy Owcze /9 Komnaty nad wodami. Lofoty /31 Przystanek Kulusuk. Grenlandia /57 Ziemia i wiara mchem pokryte. Islandia /73 Miała być kościelna albo... Wyspy Westmana /101 Samotność daleko od Afryki. Spitzbergen /117 Pewność mniej niezachwiana. Szetlandy /135